Zdarza się, że małżonkowie decydują się na zakup określonych przedmiotów majątkowych (np. nieruchomości) do majątku osobistego jednego z nich. Może to być podyktowane np. względami podatkowymi lub ucieczką przed wierzycielami.
Standardowym sposobem na nabycie – w trakcie związku małżeńskiego – przedmiotu do majątku osobistego (i niestety akceptowanym w praktyce notarialnej) jest złożenie przez małżonka dokonującego tego nabycia oświadczenia w treści umowy, że nabywa go do majątku osobistego i potwierdzenie tego faktu oświadczeniem drugiego współmałżonka.
Z reguły małżonkowie, którzy dokonują takiego nabycia w swoim wspólnym interesie nie kwestionują tego typu oświadczeń. Często jednak, gdy relacje pomiędzy nimi ulegają pogorszeniu i dochodzi do rozwodu, sytuacja ulega zmianie. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy złożone oświadczenia były czystą fikcją, a nabyty przedmiot powinien był trafić do majątku wspólnego. Dlaczego jest to istotne? Ponieważ przedmioty wchodzące w skład majątku osobistego nie ulegają podziałowi.
Czy zatem przy podziale majątku można kwestionować ważność nabycia przedmiotu do majątku osobistego?
Tak!
Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że o tym czy określony przedmiot wchodzi do majątku osobistego czy wspólnego nie rozstrzyga wola małżonków. Innymi słowy nie oni decydują, co wchodzi w skład określonego majątku, ale przepisy prawa.
Tymczasem zgodnie z tymi przepisami przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej wchodzą w skład majątku wspólnego. Wyjątek od tej zasady zachodzi wówczas, gdy przedmiot zostaje nabyty za środki pieniężne pochodzące z majątku osobistego (np. odziedziczone, otrzymane w darowiźnie) lub uzyskane ze sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład tego majątku
Jak udowodnić majątek odrębny
W toku postępowania o podział majątku można wykazywać, że pomimo treści oświadczenia złożonego w umowie, że określony przedmiot majątkowy został nabyty do majątku osobistego, w rzeczywistości należy do majątku wspólnego. Te twierdzenia musi udowodnić ten z małżonków, który zamierza podważyć treść oświadczenia.
Sposób dowodzenia zależy od konkretnego przypadku, jednak najczęściej będzie on polegał na wykazywaniu, że drugi z małżonków nie dysponował w majątku osobistym środkami umożliwiającymi zakup tego określonego przedmiotu, ewentualnie, że te środki należały do majątku wspólnego np. pochodziły ze sprzedaży wspólnego mieszkania.
