Moja praktyka podpowiada mi, że niewiele jest spraw sądowych budzących większe emocje niż postępowanie rozwodowe. Wielu z moich klientów muszę uświadamiać, że rozwód to często dopiero pierwszy krok w procesie rozdzielenia życia dwojga ludzi, którzy przez lata tworzyli wspólnotę majątkową. Kwestia podziału majątku rozstrzygana jest bowiem najczęściej dopiero po prawomocnym orzeczeniu rozwodu, a nieraz nawet wiele lat później.
Żeby rozwiać wątpliwości dotyczące majątku małżeńskiego po rozwodzie przybliżę dzisiaj Państwu kilka istotnych kwestii. Odpowiemy sobie m.in. na pytania ile czasu po rozwodzie można podzielić majątek?, czy po latach można żądać podziału majątku?, jak wygląda przedawnienie roszczenia o podział majątku?
Ile czasu jest na podział majątku po rozwodzie?
Polskie prawo nie przewiduje ścisłego, ustawowego terminu na podział majątku po rozwodzie. Oznacza to, że byli małżonkowie mogą dochodzić sądowego podziału majątku w dowolnym czasie po ustaniu małżeństwa – nawet wiele lat później. Chciałbym jednak zauważyć, że z praktycznego punktu widzenia, nie warto zwlekać zbyt długo z tym tematem.
Co prawda roszczenia o podział majątku nie ulegają przedawnieniu, na skutek zbytniej opieszałości mogą wystąpić jednak inne problemy: trudności z ustaleniem wartości składników majątku, brak dokumentów, czy zmiana stanu faktycznego (np. sprzedaż nieruchomości). Dlatego też najlepiej przystąpić do podziału możliwie jak najszybciej po rozwodzie – w idealnym przypadku jeszcze na etapie orzekania rozwodu, jeżeli sąd ma ku temu warunki i strony są zgodne.
Czy można dokonać podziału po wielu latach?
Jak najbardziej, podział majątku po rozwodzie może zostać przeprowadzony również po upływie wielu lat od rozwodu. W praktyce zdarza się, że byli małżonkowie dochodzą do takiego rozstrzygnięcia dopiero po dekadzie lub dłużej. Trzeba jednak mieć na uwadze, że z biegiem czasu mogą powstać komplikacje dowodowe oraz roszczenia osób trzecich (np. spadkobierców czy wierzycieli).
Z punktu widzenia prawa, majątek dorobkowy nadal istnieje – do momentu, aż nie zostanie formalnie podzielony. To oznacza, że każdy z byłych małżonków zachowuje swój udział we wspólności majątkowej i może żądać jego wydzielenia. Sąd rozpatruje wówczas skład majątku, jego wartość i sposób podziału, przy czym nie uwzględnia składników majątkowych nabytych już po rozwodzie.
Jak wygląda postępowanie o podział majątku?
Postępowanie o sądowy podział majątku inicjuje się poprzez złożenie stosownego wniosku do sądu rejonowego, właściwego według ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków. Wnioskodawca powinien wskazać wszystkie składniki majątku dorobkowego, ich wartość oraz sposób, w jaki proponuje ich podział.
Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, które może obejmować: przesłuchania świadków, opinie biegłych (np. rzeczoznawców majątkowych), dokumenty księgowe czy wyciągi bankowe. W przypadku sporu o udziały – domniemuje się, że majątek wspólny małżonków dzieli się po połowie, chyba że zostanie udowodnione, iż inny podział byłby sprawiedliwszy, np. z powodu rażącego przyczynienia się jednego z małżonków do powiększenia majątku lub całkowitego uchylania się od wspólnego obowiązku.
Warto także wiedzieć, że możliwy jest również umowny podział – dokonywany przed notariuszem, o ile między byłymi małżonkami nie ma sporu. Taka forma jest szybsza i mniej kosztowna niż postępowanie sądowe.
Czy trzeba mieć rozwód, żeby podzielić majątek?
Często słyszę pytanie, czy trzeba mieć rozwód, żeby podzielić majątek? Odpowiadam – nie zawsze. Choć najczęściej podział majątku po rozwodzie odbywa się po formalnym rozwiązaniu małżeństwa, w praktyce istnieje możliwość podziału także w trakcie trwania związku – pod warunkiem wcześniejszego zniesienia wspólności majątkowej.
Standardowo w małżeństwie obowiązuje wspólność majątkowa, która powstaje z mocy prawa w momencie zawarcia małżeństwa. Jeżeli małżonkowie chcą wcześniej rozdzielić swój majątek, mogą zawrzeć tzw. intercyzę – czyli umowę majątkową małżeńską, która ustanawia rozdzielność majątkowa. Po zawarciu takiej umowy możliwy jest umowny podział majątku, nawet bez rozwodu.
W przypadku osób żyjących w separacji lub będących w konflikcie często stosowaną praktyką jest wystąpienie do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, a następnie złożenie wniosku o sądowy podział majątku. Pozwala to uporządkować kwestie finansowe jeszcze przed ewentualnym rozwodem lub bez orzekania rozwodu w ogóle.
