Co oznacza prawomocność wyroku rozwodowego?
Moment uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód jest bardzo istotny. To z tą datą powstają wszystkie skutki wyroku rozwodowego. Po pierwsze to właśnie w tej chwili małżeństwo przestaje istnieć.
Z tym samym momentem wygasa możliwość zaskarżenia tego wyroku.
Orzeczenie staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Tylko kiedy następuje ten moment?
Jak ustalić moment prawomocności wyroku?
Chwila, z którą wyrok orzekający rozwód staje się prawomocny jest uzależniona od kilku czynników. Po pierwsze inny jest moment uprawomocnienia się wyroku sądu I instancji i II instancji. Sąd, do którego kierowany jest pozew o rozwód jest sądem I instancji. Sąd, do którego sprawa trafia po złożeniu apelacji jest sądem II instancji. Wyroki sądu II instancji stają się prawomocne z chwilą ich ogłoszenia na rozprawie.
Inaczej wygląda moment uprawomocnienia się wyroku sądu I instancji. Zależy on od zachowania stron postępowania w ramach procedury między instancyjnej. Wydając wyrok sąd I instancji poucza strony, że w ciągu 7 dni od chwili ogłoszenia wyroku mogą złożyć wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku. Taki wniosek nazywany jest też „zapowiedzą apelacji”. Jeśli chcemy złożyć apelację od zapadłego wyroku składamy taki wniosek, by dowiedzieć się jakie były podstawy decyzji sądu. Znając te podstawy, możemy je kwestionować w apelacji.Jeśli żadna ze stron nie złoży wniosku o uzasadnienie, wówczas wyrok rozwodowy stanie się prawomocny z upływem 7 dni od dnia jego ogłoszenia.
Uwaga! Ta zmiana weszła w życie stosunkowo niedawno, bo w listopadzie 2019 roku. Wcześniej możliwe było było wniesienie środka zaskarżenia nawet bez uprzedniego wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia w terminie 21 dni od ogłoszenia wyroku. Obecnie jeżeli w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia nie złożysz wniosku o sporządzenie uzasadnienia, nie będziesz mógł skutecznie złożyć apelacji.
Sąd ma dwa tygodnie, żeby sporządzić uzasadnienie wyroku od momentu wpływu wniosku o sporządzenie uzasadnienia. W sytuacji, gdy sąd nie będzie mógł sporządzić pisemnego uzasadnienia w tym terminie prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony.
Po sporządzeniu pisemnego uzasadnienia wyroku sąd wysyła pocztą do strony, która złożyła wniosek o jego sporządzenie. Od chwili doręczenia stronie uzasadnienia wyroku, ma ona 14 dni na sporządzenie apelacji od tego wyroku. Jeżeli termin na sporządzenie uzasadnienia był przedłużany, czas na złożenie apelacji również będzie dłuższy i będzie wynosił trzy tygodnie.
Jeżeli strona mimo złożenia wniosku o uzasadnienie nie złoży apelacji, wyrok Sądu I instancji stanie się prawomocny dopiero po upływie tych terminów. Jeśli apelacja zostanie wniesiona skutecznie dopiero uprawomocnienie się wyroku II instancji według właściwych dla niego reguł spowoduje powstanie wszystkich skutków wyroku rozwodowego.
Istnieje taka możliwość, że na skutek złożonej apelacji sąd apelacyjny uchyli zaskarżony wyrok sądu I instancji i przekaże sprawę do ponownego rozpoznania. Wtedy sprawa wraca do sądu I instancji i toczy się od początku.
Abyś mógł posługiwać się prawomocnym wyrokiem, sąd musi wydać orzeczenie o stwierdzeniu prawomocności. Orzeczenie wydaje się na wniosek strony, w formie postanowienia, od którego przysługuje zażalenie.
Wyrok rozwodowy prawomocny jedynie w części
W sytuacji, gdy zaskarżasz wyrok jedynie w części, pozostała część wyroku uprawomocni się wcześniej. W przypadku wyroku rozwodowego ta zasada nie działa, gdy zaskarżasz punkt pierwszy orzeczenia tj. rozstrzygnięcie o winie. W takiej sytuacji należy przyjąć, że wyrok został zaskarżony w całości, tj. żaden inny punkt orzeczenia nie podlega uprawomocnieniu, nawet jeśli nie został zaskarżony.
Przykład: Sąd w postępowaniu o rozwód, na zgodny wniosek Anny i Mateusza wydał wyrok, w którym zaniechał orzekania o winie. Anna zdecydowała się na wniesienie apelacji od wyroku jedyne w punkcie dotyczącym wysokości alimentów na dzieci, więc złożyła wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia wyłącznie w tym zakresie. Żaden środek zaskarżenia nie został złożony przez Mateusza. Nikt nie złożył też wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem, co do punktu pierwszego sentencji. Oznacza to, że wyrok w punkcie pierwszym, w którym rozwiązano małżeństwo stron uprawomocni się po 7 dniach od wydania orzeczenia i już wówczas Anna oraz Mateusz będą rozwiedzeni, nawet jeśli wciąż będzie czekać ich rozprawa przed sądem drugiej instancji dotycząca alimentów.
Gdyby Anna lub Mateusz złożyli wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku co do winy, ale nie kwestionowali pozostałej części orzeczenia (np. alimentów), cały wyrok nie byłby prawomocny aż do rozpoznania sprawy przez sąd apelacyjny.
Prawomocność wyroku – podsumowanie
W postępowaniu cywilnym orzeczenie staje się prawomocne, gdy niemożliwe jest wniesienie od niego środka zaskarżenia, jakim jest apelacja albo zażalenie. Prawomocność orzeczenia stwierdza się w formie postanowienia.
Możliwe jest uprawomocnienie się orzeczenia w części. W postępowaniu o rozwód, prawomocność wyroku rządzi się swoimi regułami, w zależności od tego, który punkt orzeczenia zaskarżasz.
Jeśli żadna ze stron postępowania cywilnego nie złoży wniosku o uzasadnienie, to wyrok uprawomocni się po 7 dniach od jego ogłoszenia.
Jeśli obie strony zdecydują się na wniesienie wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a następnie złożą apelację, to wyrok będzie prawomocny dopiero po wydaniu orzeczenia przez sąd drugiej instancji. Identycznie sytuacja będzie wyglądać jeżeli tylko jedna strona złoży wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, a następnie apelację.
Jeśli strony złożą wniosek o sporządzenie uzasadnienia, ale ostatecznie nikt nie zdecyduje się na wniesienie środka zaskarżenia w postaci apelacji, orzeczenie stanie się prawomocne po upływie terminu na złożenie apelacji . Należy zwrócić uwagę, że dla każdej ze stron ten termin może upływać innego dnia – w zależności od tego, kiedy strona odebrała wyrok wraz z uzasadnieniem.
