Rozwód – najważniejsze informacje
Rozwód w Polsce orzeka sąd przy trwałym i zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego. Proces wymaga sporządzenia pozwu rozwodowego, rozstrzygnięcia o winie, alimentach, władzy rodzicielskiej i majątku. Rozwód jest niedopuszczalny, gdy szkodzi dobru dzieci lub jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Kluczowe jest ustalenie trwałości i zupełności rozkładu pożycia.
Ponadto po rozwodzie ustaje pomiędzy Wami wspólność majątkowa małżeńska, co otwiera możliwość procedowania sprawy o podział majątku wspólnego małżonków w odrębnej sprawie sądowej.
Rodzaje rozwodów – rozwód z orzeczeniem o winie i za porozumieniem stron
Jakie są rodzaje rozwodów w Polsce? Można wyróżnić dwa typy rozwodów:
- Rozwód z orzeczeniem o winie — w takim przypadku sąd orzeka, który z małżonków podnosi winę za rozpad małżeństwa. Powinieneś wiedzieć, że sąd może również wskazać, że oboje małżonkowie są winni (tzw. rozwód z winy obu stron).
- Rozwód bez orzekania o winie – inaczej zwany rozwodem za porozumieniem stron lub rozwodem bez winy, a więc bez wskazywania przez sąd, które ze współmałżonków przyczyniło się do rozwodu. O rozwodzie bez orzekania o winie warto pomyśleć, kiedy chcecie zakończyć sprawę szybko i sprawnie.
Krok pierwszy – czy w ogóle dostanę rozwód, czyli przyczyny rozwodów – rozkład pożycia
Musisz wiedzieć, że sędzia na rozprawie rozwodowej będzie decydował, czy orzec rozwód czy nie. Jeżeli uzna, że Wasza decyzja jest pochopna, nieprzemyślana, albo niezgodna z poczuciem sprawiedliwości, może waszą sprawę oddalić.
Żeby dostać rozwód lub separacje musisz mieć ważne powody, a Wasz związek powinien być skończony. Nie zrozum mnie, źle. Nie chodzi o to, że musicie mieć na koncie kilka interwencji policji, awantury, dokumenty z obdukcji lekarza sądowego itp.
Kiedyś, jako świeżo upieczony adwokat we Wrocławiu miałem takich Klientów, którzy rozwodzili się trzeci raz. Każdy większy kryzys w ich związku kończył się w sądzie. Dla nich rozwód to było tylko tymczasowe rozstrzygnięcie sądu. Kodeks rodzinny zakłada, że tak nie powinno być.
Rozwód ma stosunkowo poważne konsekwencje prawne, jest stresem dla wspólnych dzieci, które doświadczyły rozwodu a także wywołuje określone reperkusje w sferze majakowej. Dlatego sąd będzie do Waszego rozwodu podchodził z wyjątkową powagą, badał czy rzeczywiście małżeństwo się rozpadło, szukał tzw. przeszkód rozwodowych i jednocześnie bacznie Was obserwował, czy przypadkiem nie rozwodzicie się tylko po to, żeby uciec przed wierzycielami jednego z Was. Dopiero, gdy uzna, że wszystko się zgadza, będzie mógł wydać wyrok rozwodowy.
Jak przekonać sąd do tego, że małżeństwo jest skończone – cechy pożycia małżeńskiego?
Przyjmuje się, że w typowym małżeństwie są trzy takie sytuacje, które wspólnie sprawiają, że dobrze ono funkcjonuje.
- wspólne zamieszkiwanie, a więc prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego,
- utrzymywanie stosunków cielesnych przez małżonków,
- miłość, czyli więzi uczuciowe.
Na czym polega rozkład pożycia małżeńskiego?
Nie mieszkacie razem, nie kochacie się i nie utrzymujecie bliskości fizycznej. Dodatkowo nie ma widoków na to, żebyście do siebie wrócili, to jest to tzw. zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, który uzasadnia rozwód.
Jeśli sytuacja nie jest definitywna (czyli zupełny rozkład pożycia nie ma charakteru trwałego) wówczas jest to dobry powód do tego, żeby orzec separację.
Między innymi dlatego w czasie składania zeznań nie wolno sobie pozwolić na chwilę zawahania, kiedy są zapyta, czy kocha Pani męża, czy Pan kocha żonę? To naprawdę bardzo ważne, a zdarza się, że w tym momencie wkrada się chwilowa sentymentalność, co może znaczenie utrudnić rozwód.
Przeczytaj także: Rozwód czy separacja
Musisz też pamiętać, że ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej może w konkretnym przypadku nie stanowić objawu rozkładu współżycia małżeńskiego. Będzie tak, jeżeli wynika ono z okoliczności niezależnych od małżonków lub z ich zgodnej woli uzasadnionej okolicznościami życiowymi. Przykładem takiej sytuacji może być ustanie współżycia fizycznego na skutek choroby małżonka, rozłączenie małżonków spowodowane pobytem w szpitalu, długotrwałym wyjazdem służbowym, pracą zarobkową małżonków w różnych odległych od siebie miejscowościach itp.
Może być i tak, że sąd uwzględni pozew o rozwód w sytuacji, kiedy małżonkowie mieszkają razem. Jeżeli będzie to wynikiem sytuacji majątkowo – mieszkaniowej małżonków, a nie objawem tego, że w małżeństwie nie wszystko jest jednak skończone, to wówczas rozpad pożycia jest całkowity, a rozwód możliwy.
Jeżeli jesteś w takiej sytuacji, pamiętaj o tym, żeby podkreślić, że macie osobne półki w lodówce, składacie się na rachunki, nie jadacie razem posiłków. Podkreśl, że jesteście współlokatorami, a nie parą.
Warto też powiedzieć o tym, że nie ma jakiegoś sztywnego terminu czy okresu, który musi upłynąć, żeby rozpad pożycia uznać za trwały. Mogą być przecież takie przyczyny rozwodu (rozpadu małżeństwa) jak zdrada, pobicie czy inna sytuacja mająca intensywny przebieg, które mogą doprowadzić do zakończenia związku z dnia na dzień.
Wszystko zależy od konkretnego przypadku. Dlatego jeśli ktoś próbuje Cię namówić do tego, że musisz odczekać 3 czy 6 miesięcy przed złożeniem pozwu, bo inaczej nie dostaniesz rozwodu, to ta osoba albo nie ma wiedzy, albo przyświecają jej zupełnie inne intencje (nie zawsze złe).
Przeszkody rozwodowe – czyli kiedy nie dostanę rozwodu.
Istnieją jeszcze tzw. przeszkody rozwodowe, które uniemożliwiają orzeczenie przez sąd rozwiązania małżeństwa. Należą do nich:
- dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
- zasady współżycia społecznego,
- żądanie orzeczenia rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Rozwód a dobro wspólnych, małoletnich dzieci
Z mojej praktyki wynika, że oceniając, czy dobro małoletnich dzieci małżonków nie sprzeciwia się rozwodowi, każdy sąd przede wszystkim rozważa, czy rozwód nie spowoduje osłabienia więzi z dziećmi tego z małżonków, przy którym dzieci nie pozostaną, w stopniu mogącym niekorzystnie wpłynąć na wykonywanie jego obowiązków rodzicielskich. Dla oceny, czy dobro dzieci ucierpi wskutek orzeczenia rozwodu, mogą też mieć istotne znaczenie: wiek dzieci, ich dotychczasowe stosunki z rodzicami, jak również stan zdrowia i stopień ich wrażliwości. Jednocześnie musisz wiedzieć, że przeciwnie – przedłużający się konflikt małżonków, stanowiący dla ich dzieci bardzo negatywne przeżycie, naruszające ich poczucie stabilności, co do zasady wyklucza odmowę orzeczenia rozwodu ze względu na dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
Co ważne, sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego występuje, gdy sprzeciwia się on ogólnie uznawanym w danym społeczeństwie wartościom. Takie sytuacje mogą wchodzić w rachubę wtedy, gdy z zasadami tymi nie dałoby się pogodzić rażącej krzywdy, jakiej doznałby małżonek sprzeciwiający się żądaniu rozwodu, albo gdy przeciw rozwodowi przemawiają poważne względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają na to, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złego traktowania i złośliwego stosunku do współmałżonka czy dzieci albo innych przejawów lekceważenia instytucji małżeństwa i rodziny albo obowiązków rodzinnych.
Rozwód nie jest dopuszczalny także, gdy skutkiem jego orzeczenia byłoby pozbawienie jednego z małżonków koniecznej opieki i pomocy w chorobie, środków do życia czy miejsca zamieszkania. Za sprzeczne z zasadami współżycia byłoby udzielenie rozwodu, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga opieki materialnej i moralnej współmałżonka, a rozwód stanowiłby dla niego rażącą krzywdę.
Wyłączna wina małżonka
Wyłączna wina małżonka stanowi trzecią negatywną przesłanką rozwodową, polegającą na tym, że rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód.
Brak zgody współmałżonka
Od powyższej zasady są dwa wyjątki, w których sąd orzeka rozwód – gdy drugi małżonek wyrazi na to zgodę oraz w przypadku gdy brak tej zgody jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W polskim prawie istnieje domniemanie zgodności odmowy udzielenia zgody na rozwód z zasadami współżycia społecznego. Dowód przeciwny obciąża w całości małżonka, który ponosi wyłączną winę rozpad małżeństwa.
Sądy często orzekają, że przesłanka ta jest spełniona, gdy na przykład odmowa zgody na rozwód służy tylko chęci zamanifestowania określonej przewagi nad małżonkiem domagającym się rozwodu i przeszkodzenia w ułożeniu sobie przez niego życia osobistego lub jeżeli przyczyną odmowy jest poczucie zagrożenia w dotychczasowej sferze bytowej. Także w sytuacji, gdy małżonek, który nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego odmawia zgody na rozwód tylko i wyłącznie w zamiarze szykany albo dla zemsty lub z nienawiści do małżonka winnego, wówczas sąd nie może mieć wątpliwości, że odmowa wyrażenia zgody na rozwód jest niezasadna.
Najbardziej istotną informacją jaką powinieneś wiedzieć na temat przeszkód rozwodowych jest to, że w praktyce jeszcze nie spotkałem się z rozwodem, w którym sąd powołał się na nie oddalając pozew o rozwód.
Krok drugi czyli sporządzenie pozwu rozwodowego
Pozew rozwodowy
Jeżeli jesteś zdecydowany na rozwód, musisz wiedzieć, że sprawę rozpoczyna złożenie pozwu rozwodowego do właściwego sądu. Można go złożyć bezpośrednio w biurze podawczym sądu albo skorzystać z drogi pocztowej. W tym drugim przypadki najlepiej wysłać go listem poleconym, tak aby posiadać dowód dokonania tej czynności w postaci poświadczonego pieczątką pocztową i datownikiem druku nadania listu poleconego.
Sprawę musisz założyć we właściwym sądzie okręgowym, w którego okręgu mieliście wasze ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.
W tym miejscu możesz przeczytać coś więcej na temat sporządzenia pozwu o rozwód.
Pozew rozwodowy – jak go napisać krok po kroku?
Napisanie pozwu rozwodowego należy rozpocząć od ustalenia jakie elementy musi on zawierać. Należą do nich przede wszystkim:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowany,
- dane osobiste stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, jeśli zostali ustanowieni,
- oznaczenie miejsca zamieszkania stron oraz numeru PESEL powoda,
- oznaczenie rodzaju pisma, jako pozwu rozwodowego,
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika procesowego,
- wymienienie załączników.
Pamiętaj, że pozew o rozwód musi zawierać twierdzenie, że doszło pomiędzy wami do trwałego i zupełnego rozpadu małżeństwa. Powinieneś także w kilku słowach wyjaśnić dlaczego do tego doszło.
Przyczyną rozwodu może być wiele rzeczy, począwszy od alkoholizmu, narkomani czy przemocy domowej, kończąc na innej wizji przyszłości, braku wspólnych zainteresowań czy nawet niezgodność charakterów.
Jeżeli ciężko Ci wskazać jakiś konkretny powód, może zainspiruje Cię lektura tego tekstu: przyczyny rozwodów.
Po drugie w pozwie rozwodowym trzeba napisać, jakiego typu rozwodu się domagasz. Czy chodzi Ci o rozwód bez orzekania o winie, czy też Twoim zdaniem jeden z małżonków jest winny rozpadu pożycia (albo nawet oboje ponoszą winę). Warto żebyś wiedział również, ile kosztuje rozwód bez orzekania o winie, a ile z orzeczeniem o winie.
Zapamiętaj jednak dwie rzeczy. Po pierwsze w trakcie sprawy rozwodowej, zawsze możesz zmienić zdanie w tym zakresie zanim zapadnie wyrok rozwodowy. Nawet jeśli początkowo domagałeś się rozwodu za porozumieniem stron, czyli bez orzekania o winie byłego, możesz zmienić zdanie i zażądać rozwodu z orzeczeniem o winie.
Zwykle początkowe żądanie jest elementem przyjętej strategii w sprawie rozwodowej, ale to już jest temat na inny artykuł.
Pamiętaj jednak, że uzyskanie rozwodu w drodze porozumienia stron wymaga wspólnej zgody. Jeśli choć jedno z was zażąda rozwodu z orzeczeniem o winie małżonka, wówczas z porozumienia nici.
Więcej o tym jak napisać pozew rozwodowy znajdziesz w tekście – pozew rozwodowy
W przypadku, gdy w małżeństwie są dzieci, pozew rozwodowy powinien zawierać wnioski dotyczące tego:
- któremu z małżonków należy powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej,
- jak mają wyglądać kontakty z małoletnimi dziećmi,
- jaka ma być wysokość żądanych alimentów,
- w jaki sposób mają zostać uregulowanie zasady korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków.
W pozwie mogą znaleźć się także wnioski innego rodzaju, jak np. o zasądzenie alimentów na rzecz drugiego współmałżonka albo jego eksmisję ze wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego.
Składając pozew musisz załączyć do niego odpowiednie dokumenty w charakterze załączników:
- odpis aktu małżeństwa z urzędu stanu cywilnego,
- jeżeli w małżeństwie występują małoletnie dzieci – skrócone odpisy ich aktów urodzenia,
- dowód uiszczenia opłaty od pozwu o rozwód,
- oświadczenie o stanie majątkowym i rodzinnym, w razie złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych,
- w przypadku zgłoszenia żądania zasądzenia świadczeń alimentacyjnych – zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach, deklaracje podatkowe oraz wykaz kosztów utrzymania wraz z rachunkami,
- dowód uiszczenia opłaty sądowej
Pozew powinien zostać złożony w dwóch własnoręcznie podpisanych egzemplarzach wraz z wszelkimi załącznikami. Więcej o tym możesz przeczytać tutaj: Papiery rozwodowe
Możesz przygotować pozew o rozwód wraz wnioskiem o podział wspólnego majątku, jednak musisz wiedzieć, że orzekając rozwód sąd orzeka o wspólnym majątku stron tylko w wyjątkowych przypadkach (kiedy wniosek o podział majątku jest zgodnie sformułowany przez obie strony)
Złożenie odpowiedzi na pozew – procedura rozwodowa
Jeżeli pozew spełnia wszystkie przewidziane prawem wymogi, wówczas sąd przesyła jego odpis stronie przeciwnej, która na wezwanie przewodniczącego może w terminie nie krótszym niż 2 tygodnie ustosunkować się do jego treści, przedstawiając swoje stanowisko w sprawie w tzw. odpowiedzi na pozew, złożonej w dwóch egzemplarzach. Jest ona zwolniona od jakichkolwiek opłat.
Krok trzeci – rozprawa rozwodowa
Po wniesieniu przez współmałżonka odpowiedzi na pozew, przewodniczący zarządza wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy i zawiadamia o tym strony postępowania rozwodowego, wzywając je jednocześnie do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez pełnomocnika.
Rozprawa rozwodowa odbywa się przy drzwiach zamkniętych, toteż na sali sądowej przebywać mogą jedynie strony a także ich pełnomocnicy procesowi. Aby być lepiej przygotowanym, warto wiedzieć o co sąd pyta na sprawie rozwodowej.
Najpierw sąd, po wywołaniu sprawy, sprawdza listę obecności i ustala, na podstawie dowodów tożsamości, jakie osoby stawiły się na rozprawie, dokonując jednocześnie weryfikacji czy zawiadomienia o terminie posiedzenia zostały prawidłowo doręczone.
Sprawa rozwodowa zaczyna się od tego, że sąd prosi strony o przedstawienie swojego stanowiska w sprawie, po czym przystępuje do przeprowadzenia postępowania dowodowego, w ramach którego dokonuje przesłuchania świadków, którym pytania mogą zadawać również rozwodzący się małżonkowie. Po świadkach sąd wysłuchuje małżonków, którzy uzasadniają swoje stanowiska, przedstawiają, bądź nie, dowody na trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego oraz odnoszą się do zeznań świadków.
Po zakończeniu postępowania dowodowego strony, albo ich adwokaci wygłaszają mowy końcowe.
Jeżeli interesuje Cię temat dowodów sprawach rozwodowych zachęcam Cię do obejrzenia mojego filmu na ten temat, który jest dostępny na You Tubie – Postępowanie dowodowe w sprawie rozwodowej
Sąd rozpatrujący daną sprawę może na każdym etapie postępowania dążyć do utrzymania w mocy związku małżeńskiego. Jeżeli zatem zdaniem sądu istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, wówczas może on:
- skierować strony do mediacji,
- zawiesić postępowanie, przy czym może to nastąpić tylko raz w toku postępowania. W takiej sytuacji jego ponowne podjęcie następuje na wniosek jednej ze stron, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy od dnia zawieszenia postępowania. W razie niezgłoszenia takiego wniosku w ciągu roku po zawieszeniu, sąd umorzy postępowanie. W czasie zawieszenia postępowania sąd może także skierować strony na mediację.
Orzeczenie rozwodu
Po zamknięciu rozprawy i naradzie, sąd wydaje wyrok, w którym orzeka o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód lub oddala w tym przedmiocie powództwo, po czym sentencja rozstrzygnięcia jest odczytywana na posiedzeniu jawnym, na którym sąd wyjaśnia rozstrzygnięcie krótkim, ustnym uzasadnieniem. Obecność stron na ogłoszeniu wyroku nie jest obowiązkowa.
Sąd w wyroku rozwodowym może także zdecydować o sposobie, w jaki rodzice będą kontaktowali się ze swoimi dziećmi, przy czym mogą oni uprzednio zawrzeć pomiędzy sobą porozumienie rodzicielskie w tym przedmiocie. W takim przypadku, zgodny projekt podziału opieki nad dziećmi może skrócić okres oczekiwania na uzyskanie wyroku rozwodowego. Sprawdź kiedy sąd nie da rozwodu i jakie moga być powody takiej decyzji.
Prawomocność wyroku rozwodowego
Wyrok staje się prawomocny po upływie 21 dni od jego wydania, jeżeli obie strony się z nim zgadzają i żadna ze nich nie zdecyduje się na wniesienie środka odwoławczego, a więc apelacji. Wniosek o uzasadnienie wyroku składa się w terminie 7 dni od daty jego ogłoszenia. Jeżeli któraś ze stron chce otrzymać jedynie odpis wyroku, również musi złożyć o to oddzielny wniosek w sądzie.
Ile kosztuje rozwód i pozew o rozwód, a jaką musisz uiścić opłatę stałą? Wszystkie koszty rozwodu
O kosztach sądowych w sprawie rozwodowej, sąd rozstrzyga w wydanym wyroku. Od pozwu rozwodowego uiszczana jest stała opłata sądowa w wysokości 600 zł. W przypadku, gdy sąd ma także podzielić Wasz własny majątek, niezbędna jest uiszczenia także dodatkowa opłata sądowa w kwocie od 300 zł lub nawet 1. 000 zł, co uzależnione jest od tego, czy projekt sposobu podziału majątku jest zgodny czy też nie.
Strona reprezentowana przez pełnomocnika procesowego, musi uiścić 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Samo wynagrodzenie pełnomocnika ustalamy z każdym klientem w pełni indywidualnie,
Można przyjąć, że koszt wynajęcia adwokata waha się ono od około pięciu tysięcy złotych w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, przez osiem, czy dziesięć tysięcy złotych w skomplikowanych sprawach rozwodowych przypadku orzekania o winie, rozstrzygnięć co do alimentów i władzy rodzicielskiej.
Jeżeli w wyroku rozwodowym sąd ustala obowiązek alimentacyjny na rzecz rozwiedzionego małżonka, druga strona zostanie dodatkowo obciążona opłatą stosunkową od zasądzonego roszczenia.
Rozwód i co dalej
Po rozpoznaniu sprawy o rozwód spory sądowe pomiędzy byłymi małżonkami nie kończą się definitywnie. Po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej czeka ich jeszcze podział majątku wspólnego.
Jednak nie tylko skutki majątkowe rozwodu generują możliwość konfrontacji ze strony byłego małżonka. Mogą pojawić się sprawy dotyczące kwestii alimentów na dzieci lub małżonka(podwyższenie lub obniżenie).
Problemy mogą też dotyczyć wychowania dziecka co będzie skutkowało sprawami dotyczącymi wykonywania władzy rodzicielskiej lub o kontakty z dzieckiem.
Przeczytaj także:
Pamiętaj także, że te uwagi nie dotyczą rozwodu kościelnego. Rozwód czy ślub kościelny nie należą do spraw, którymi zajmuje się moja Kancelaria, mimo, że w ostatnich latach rozwody tego typu cieszą się popularnością.
