Końcowy termin płacenia alimentów na dziecko budzi wiele emocji i obrósł w szereg mitów. Zapewne już wiesz, że alimenty należy płacić tak długo jak dziecko kontynuuje naukę.
Większość osób zobowiązanych nie wie jednak, że nie może ot tak przestać płacić alimentów na dziecko. W dniu uzyskania przez nie dyplomu uczelni wyższej. I chociaż wszystko przemawia za tym, by w takim momencie przestać łożyć na świeżo upieczonego absolwenta. To zgodnie z przepisami prawa, by nie być zobowiązanym do świadczeń alimentacyjnych, musisz najpierw wyeliminować wyrok sądu zasądzający alimenty z obrotu prawnego.
Z tego tekstu dowiesz się kiedy możesz to zrobić i jak się za to zabrać.
Do kiedy jesteś zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych?
Obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec dziecka nie ogranicza się żadnym sztywnym terminem.
Ogólna zasada mówi o tym, że na pełnoletnie dziecko jesteś zobowiązany płacić tak długo, dopóki nie jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie. Chodzi tutaj o jakieś ważne powody, które stają na przeszkodzie uzyskania możności samodzielnego utrzymania. Na przykład niepełnosprawność, albo właśnie kwestia kontynuowania nauki.
Nie ma również obowiązku świadczenia alimentów, jeśli środki z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania. Najlepszym przykładem jest tu sytuacja, gdy student mieszka w należącym do niego mieszkaniu po babci wraz ze współlokatorami. Czynsz uiszczany przez współlokatorów powinno się przeznaczyć na jego utrzymanie.
Czy konieczność płacenia alimentów jest powiązana ze stopniem wykształcenia?
W kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie znajdziesz sztywnych wytycznych. Zdobycie wyższego lub średniego wykształcenia, nie powoduje automatycznie, że obowiązek alimentacyjny wygasa. Może to oznaczać, że na przyszłego adepta medycyny będziesz zmuszony łożyć jeszcze długo.
Z drugiej jednak strony można znaleźć ciekawe orzeczenia przemawiające na korzyść zobowiązanych do świadczeń alimentacyjnych. Przykładowo sądy rzadko zasądzają alimenty na rzecz dziecka pełnoletniego, które postanowiło zrobić doktorat. Uznając, że zdolny magister powinien dołożyć wszelkich starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Kariera naukowa nie zawsze sprzyja osiągnięciu tego celu.
Inaczej będzie w przypadku absolwenta prawa czy medycyny, którzy wykazują chęć dalszej nauki. Zdobycie uprawnień do wykonywania zawodu lekarza, czy adwokata wymaga podjęcia aplikacji, czy specjalizacji przewidzianych przepisami prawa. W tym wypadku rodzic w dalszym ciągu będzie zobowiązany łożyć na dziecko.
Interesujące jest również orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1995 r. w sprawie III CZP 59/95, w którym sąd uznał, że obowiązek alimentacyjny nie może być oderwany od sytuacji rodzica. Sąd orzekł, że nie można oczekiwać od nisko wykwalifikowanego i słabo zarabiającego ojca, by opłacał kosztowne studia zaoczne uczącego się dziecka.
Czy student zawsze może liczyć na otrzymywanie świadczeń alimentacyjnych?
Nie zawsze.Ważna jest również jakość uczenia się/studiowania. Na alimenty nie będzie zasługiwał uczeń, który nie przykłada się do nauki. Powtarza rok, udaje, że studiuje, a tymczasem wpisał się jedynie na listę studentów itp. Sąd orzekając o obowiązku alimentacyjnym na pełnoletnie dziecko powinien brać pod uwagę, czy jego osobiste zdolności oraz cechy charakteru pozwalają na zdobycie wybranego wykształcenia. Nie każdy posiada możliwości, które pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki.
Gdy dziecko nie dokłada starań, by się usamodzielnić i np. nie podejmuje zatrudnienia, mimo, że nic nie stoi ku temu na przeszkodzie, również nie może liczyć na alimenty od rodzica.
Problem polega na tym, że to nie Ty będziesz decydował, czy uprawniony do alimentów ma możliwość samodzielnego uzyskania środków utrzymania. Nawet jeśli wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że Twoja latorośl jest w stanie pokrywać własne koszty utrzymania. Dalej ciąży na Tobie obowiązek alimentacyjny względem dziecka, dopóki nie zapadnie wyrok, w którym sąd stwierdzi, że jest inaczej.
Przesłanki uchylenia obowiązku alimentacyjnego
Rodzice obowiązani są łożyć na małoletnie dziecko. Dorosłe dziecko posiada roszczenie alimentacyjne wobec swoich rodziców tylko wówczas gdy nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.
Aby można było wnieść pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka pełnoletniego musi wystąpić jedna z poniższych okoliczności:
1) nie ma konieczności łożenia alimentów na dziecko, gdyż syn albo córka podjęli pracę zawodową pozwalającą na samodzielne utrzymanie,
2) dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się,
3) świadczenie rodziców względem dzieci pełnoletnich jest połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla rodziców,
4) nastąpiła całkowita utrata przez zobowiązanego możliwości zarobkowych i majątkowych.
5) żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Jak widzisz, przesłanki uchylenia obowiązku alimentacyjnego mogą dotyczyć zarówno strony zobowiązanej, jak i uprawnionej.
Jak doprowadzić do uchylenia obowiązku alimentacyjnego?
Możliwość uchylenia obowiązku alimentacyjnego jest przewidziana w art. 133 oraz 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Zgodnie z tym drugim przepisem w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Na taj postawie musisz złożyć do sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, wskazując swoje argumenty. Zmiana stosunków może polegać właśnie na ziszczeniu się jednej z przesłanek wymienionych powyżej.
Zanim wniesiesz pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, rozeznaj sytuację
W przypadku rodzica, który ma słaby kontakt ze swoim dzieckiem, najtrudniejsze jest zdobycie informacji, czy dziecko jest już w stanie utrzymać się samodzielnie z własnej pracy i czy nie kontynuuje dalszej nauki. Jeśli zainicjujesz sprawę o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, nie podsiadając takiej informacji, ryzykujesz przegraną w sądzie.
Niestety jako rodzic dziecka pełnoletniego masz ograniczone możliwości rozeznania się jego sytuacji. Jeżeli dorosłe dziecko nie poinformuje Cię o tym, czy studiuje lub pracuje, nie masz możliwości prawnych, by przed postępowaniem zmusić je do podania takich informacji. Możesz jedynie rozpytać rodzinę i znajomych, przejrzeć profile na portalach społecznościowych.
Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego
W toku postępowania sądowego sprawa wygląda trochę lepiej z Twojej perspektywy. Możesz zgłosić wniosek, by sąd zobowiązał Twoje dziecko do przedstawienia zaświadczenia o byciu uczniem lub studentem. Przedłożył wykaz ocen, albo PITy za ubiegły rok.
Zanim jednak to nastąpi musisz złożyć pozew przeciwko swojemu dziecku o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Sąd właściwy do rozpoznawania sprawy to sąd rejonowy miejsca zamieszkania dziecka.
Jednym pozwem możesz pozwać dwójkę dzieci, jeśli w obu przypadkach uchylenie alimentów wchodzi w grę.
Pozew podlega opłacie sądowej, bo tylko osoba uprawniona do alimentów korzysta ze zwolnienia z kosztów sądowych. By ją uiścić musisz ustalić wartość przedmiotu sporu (suma świadczeń alimentacyjnych za cały rok). Następnie ustala się 5% wartości tej kwoty – dokładnie tyle będzie wynosił wpis sądowy.
W pozwie musisz wnieść o uchylenie obowiązku alimentacyjnego na pełnoletnie dzieci, a w uzasadnieniu podać argumenty, które za tym przemawiają. W tym samym pozwie warto wnieść o obniżenie alimentów. Na wszelki wypadek, gdyby sąd uznał, że całkowite uchylenie alimentów nie jest uzasadnione, ale obniżenie obowiązku alimentacyjnego już tak. Warto wiedzieć, że sąd z urzędu może obniżyć alimenty w sprawie dotyczącej uchylenia alimentów.
Na czym polega zabezpieczenie roszczenia w sprawie o uchylenie obowiązku alimentacyjnego?
Zabezpieczenie roszczenia to postanowienie sądu wydane na czas trwania postępowania. W sytuacji gdy nie złożysz wniosku o zabezpieczenie. Będziesz zobowiązany płacić alimenty względem dziecka pełnoletniego aż do momentu uprawomocnienia się wyroku, w którym sąd uchyli Twój obowiązek. To ważne, by uzyskać zabezpieczenie, jeżeli wszystko wskazuje, że sprawa nie skończy się na jednej rozprawie.
Warto złożyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia, bo jeżeli dobrze uprawdopodobnisz swoje roszczenie, sąd może Ci go udzielić poprzez zawieszenie świadczenia alimentacyjnego (czyli nie będziesz płacił alimentów w czasie trwania postępowania).
Jest możliwe również udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Pamiętaj jednak, że przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz postępowania cywilnego zawsze priorytetowo traktują osoby uprawnione do alimentów. Dlatego zawieszenie postępowania egzekucyjnego będzie w tym wypadku wymagało mocnych dowodów.
Postępowanie dotyczące uchylenia obowiązku alimentacyjnego – jak wygląda rozprawa?
Postępowanie ma standardowy przebieg – strony wzywa się na rozprawę i zazwyczaj na pierwszej rozprawie składają zeznania. W ramach postępowania dowodowego sąd może przeprowadzić dowód. Na przykład z indeksu studenckiego – na okoliczność czy dziecko studiuje, czy powtarzał rok i czy istnieją widoki, by te studia skończyło. Mogą być słuchani świadkowie (często drugi rodzic). Sąd może zobowiązać do przedłożenia umów o pracę, zeznania podatkowego. Aktu małżeństwa (jeżeli dziecko zawarło małżeństwo, jego małżonek jest zobowiązany do alimentacji).
Sąd zadecyduje o uchyleniu obowiązku alimentacyjnego, jeśli wykażesz, że dziecko pracuje i zarabia na swoje utrzymanie. Albo gdyby chciało, to mogłoby pójść do pracy, bo nie kontynuuje nauki. Możesz uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla Ciebie, a nonszalancka postawa dziecka, które nie stara się, by Cię odciążyć pozostawia wiele do życzenia.
Kiedy sąd oddala powództwo?
Taki scenariusz jest prawdopodobny, gdy w sytuacji uprawnionego i zobowiązanego nic się nie zmieniło. Dziecko w dalszym ciągu nie jest przygotowane do wykonywania zawodu, który sobie obrało, nie zarabia, a rodzic ma podobne możliwości zarobkowe i majątkowe jak w trakcie poprzedniego orzekania.
Uchylenie obowiązku alimentacyjnego z datą wsteczną
Można uchylić obowiązek alimentacyjny z datą wsteczną tj. wcześniejszą niż moment złożenia pozwu.
Takie żądanie ma rację bytu. Na przykład gdy dowiesz się, że syn od pół roku pracuje i się nie uczy, a Ty o tym nie wiedziałeś. W pozwie musisz wskazać sztywną datę, z którą chcesz uchylić obowiązek i nie może to być termin przypadkowy. Musi to być miesiąc, w którym Twoje dziecko zyskało możliwość samodzielnego utrzymania się.
Co stanie się jeśli nie złożysz pozwu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego?
Jeżeli nie podejmiesz żadnych kroków prawnych, wyrok sądu rejonowego (lub okręgowego jeżeli alimenty były orzekane w trakcie rozwodu) cały czas będzie w obrocie prawnym. Dorosłe dziecko będzie miało prawo skierować sprawę do komornika i na tej podstawie wyegzekwować do Ciebie świadczenie
Może Cię również zainteresować artykuł:
