Jeżeli dotąd uważałeś, że separacja to sprawa dotycząca wyłącznie małżonków, to byłeś w błędzie. Z prawnego punktu widzenia postępowanie o separację i orzekanie w tym przedmiocie niewiele różni się od rozwodu. A jak zapewne zdajesz sobie sprawę, w przypadku sprawy o rozwód sytuacja dzieci regulowana jest kompleksowo. Nie inaczej jest przy separacji. Alimenty, władza rodzicielska, kontakty – tym wszystkim sąd będzie się zajmował zanim wyda orzeczenie.
Pojawia się zatem pytanie…
…czym separacja różni się od rozwodu?
Zasadnicza różnica polega na tym, że w wyniku orzeczenia rozwodu małżeństwo ustaje, a w przypadku orzeczenia separacji małżeństwo trwa nadal, ale na innych zasadach. Jednocześnie rozwód oznacza nieodwracalny kres małżeństwa (przynajmniej formalny), separacja natomiast może zostać zniesiona na zgodne żądanie małżonków.
Dla orzeczenia separacji muszą być spełnione podobne warunki jak przy rozwodzie: musi nastąpić rozkład pożycia małżeńskiego: więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej, z tą jednak różnicą, iż w przypadku rozwodów rozkład pożycia musi być trwały, a w przypadki separacji ten warunek nie musi być spełniony. Trwałość rozkładu pożycia oznacza brak perspektyw na powrót małżonków do siebie.
O pozostałych różnicach pomiędzy separacją a rozwodem przeczytasz tutaj: https://rozwod-i-podzial-majatku.pl/rozwod-separacja/
Separacja a dobro dziecka
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, ale separacja byłaby sprzeczna z dobrem dziecka, orzeczenie separacji jest niedopuszczalne. Podobnie sąd nie orzekanie separacji, jeżeli byłaby ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Są to tzw. przesłanki negatywne i ich brzmienie jest identyczne, jak w przypadku rozwodu.
Oddalenie pozwu o separację z uwagi na dobro małoletniego jest rzadko spotykaną sytuacją. Zakłada się, że formalne utrzymywanie więzi, które już wygasły mija się z celem. A samo oddalenie powództwa nie doprowadzi do tego, by małżonkowie wrócili do wspólnego pożycia. Nie można nikogo zmusić do życia razem, nawet ze względu na dzieci. W razie jednak, gdyby okoliczności sprawy rzeczywiście były bardzo nietypowe, sąd ma taką furtkę pozwalającą na oddalenie powództwa.
Prawne skutki separacji z punktu widzenia dzieci
W wyroku orzekającym separację sąd zamieszcza rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem stron i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków zobowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Czyli w zasadzie z perspektywy małoletnich rozwód i separacja niewiele się różnią . W obu przypadkach sytuacja najmłodszych musi tak samo wnikliwie rozważona.
Rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej w wyroku orzekającym separację
Zauważ, że władza rodzicielska musi być przedmiotem orzekania sądu – niezależnie od tego, czy rodzice tego chcą czy nie. Rozstrzygnięcia dotyczące władzy rodzicielskiej w separacji są takie same jak w przypadku wyroku rozwodowego:
- pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.
- ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców przy jednoczesnym powierzeniu jej wykonywania drugiemu z nich. Władza rodzicielska jednego z rodziców w takim przypadku zostaje ograniczona do określonych obowiązków np. decydowania o sposobie leczenia dziecka, edukacji, wyjazdach zagranicznych itp.
- W uzasadnionych przypadkach sąd może ograniczyć władzę rodzicielską nad dziećmi obojgu rodzicom np. poprzez ustanowienie dozoru kuratora,
- W ekstremalnych sytuacjach sąd może pozbawić jedno lub oboje rodziców władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.
Separacja małżeńska- z kim zamieszkają dzieci
Kwestie związane z zamieszkaniem dzieci z jednym z rodziców po orzeczeniu separacji także rozstrzygane są analogicznie jak w przypadku sprawy o rozwód. Zasada podstawowa brzmi: sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. Uwzględnia zatem również możliwości i kompetencje rodziców.
Jeżeli czeka Was formalna separacja, a dzieci są na tyle duże, by wyrazić swoje zdanie. Ono również będzie brane pod uwagę w trakcie sporządzania opinii.
Sąd w toku postępowania powołuje zespół biegłych, którego zadaniem jest rekomendacja jak uregulować władzę rodzicielską. Z kim powinno zamieszkać dziecko i jak powinny wyglądać jego kontakty z drugim rodzicem. Orzeczenie sądu powinno umożliwić obecność obojga rodziców w życiu dziecka i w teorii często tak jest. W praktyce trudności często pojawiają się dopiero na etapie jego wykonywania, kiedy rodzice nie mogą dojść do porozumienia. Wzajemne przepychanki już po wydaniu wyroku mogą szkodzić dziecku i czasami wymagają ponownej ingerencji sądu.
Alimenty na dzieci i kontakty z dzieckiem
Tak jak przy rozwodzie, w wyroku separacyjnym sąd zobowiązuje jednego z rodziców do płacenia alimentów na małoletnie dziecko określając kiedy i w jakiej wysokości zobowiązany jest uiszczać świadczenie.
Sąd zobowiązany jest także do ustalenia kontaktów drugiego rodzica z dziećmi. Standardowo rodzic, który nie zamieszkuje na stałe z dziećmi widuje je w co drugi weekend, kilka tygodni wakacji oraz połowę świąt. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by kontakty były uregulowane częściej lub by wybrać rozwiązanie opieki naprzemiennej.
Co jeszcze znajdzie się w orzeczeniu ustanawiającym separację?
Sąd w wyroku separacyjnym może rozstrzygać o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego – o ile nie wnioskowaliście zgodnie o separację. Przy zgodnym wniosku sąd nie zajmuje się kwestią winy. Warto pamiętać, że ma to realne przełożenie na możliwość domagania się alimentów od drugiego małżonka. Małżonek uznany za wyłącznie winnego będzie zobowiązany do dostarczania drugiej stronie środków utrzymania, jeżeli wskutek separacji jej sytuacja materialna uległa pogorszeniu.
W przypadku gdy brak rozstrzygnięcia o winie, alimentów można dochodzić tylko gdy jedna ze stron popadnie w niedostatek. Alimenty na małżonka zasądzane są tylko na wniosek.
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne lokum sąd orzeka także o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. Na zgodny wniosek małżonków sąd zaniecha orzekania w ty przedmiocie.
W wyroku separacyjnym może też znaleźć się się w wyjątkowych sytuacjach orzeczenie o eksmisji jednego z małżonków.
Rozstrzygnięcie dotyczące podziału majątku wspólnego i orzeczenie separacji w jednym wyroku
Nie ma wątpliwości, że rozstrzygnięcie dotyczące podziału majątku wspólnego też może znaleźć się w wyroku orzekającym separację. O ile przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Jak się domyślasz, przeprowadzenie podziału i separacji równocześnie nie jest proste i w zasadzie taki efekt można osiągnąć jedynie, gdy strony są zgodne co do sposobu podziału.
Ważne byś pamiętał, że orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dziecka i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej. Ma to zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa i zaspokoić ich potrzeby mieszkaniowe.
Separacja na zgodny wniosek małżonków a dzieci
Jeżeli chcesz, by sąd ustanowił w Twoim małżeństwie separację do sądu możesz złożyć pozew lub wniosek. W zależności od tego jakie stanowisko ma drugi małżonek.
Jeżeli małżonkowie razem wnioskują o orzeczenie separacji i nie posiadają dziecka, to postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym. W praktyce oznacza to, że sąd orzeka o separacji postanowieniem, w składzie jednoosobowym, bez rozbudowanego postępowania dowodowego. Jednym słowem: postępowanie jest szybsze.
Jeżeli jednak jesteście rodzicami, czeka Was postępowanie procesowe, orzekanie przez skład trzyosobowy i analiza przez sąd sytuacji dziecka. Aby postępowanie o separację toczyło się w trybie nieprocesowym trzeba spełnić łącznie dwa warunki. Małżonkowie nie posiadają dziecka i oboje zgadzają się na separację.
Na koniec należy dodać, że separacja jest stanem odwracalnym – po zniesieniu separacji formalnie wracacie do stanu sprzed jej orzeczenia.
Może Cię również zainteresować artykuł: Separacja nieformalna
Przeczytaj także:
