Warunkiem orzeczenia zarówno rozwodu jak i separacji jest wykazanie, że pomiędzy małżonkami doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Jest to czynnik łączący, ale między tymi instytucjami są też różnice. Separacja a rozwód – co dają i co się z nimi wiąże?
Separacja – co to?
Separacja to stan rozstania małżonków, który nie rozwiązuje jednak ostatecznie małżeństwa tak jak rozwód. Możemy mówić o separacji prawnej tj. orzeczonej przez sąd we właściwym postępowaniu oraz separacji faktycznej powstałej na skutek faktycznego, ale nie prawnego rozstania się małżonków.
Co daje separacja? Czas na przemyślenie. Separacja faktyczna nie ma tak doniosłych skutków dla związku małżeńskiego jak orzeczenie separacji przez sąd, chociaż trudno uznać, że prawo nie wiąże z nią żadnych konsekwencji. Na małżonkach ciąży obowiązek wspólnego pożycia – jeżeli go brak, otwiera się droga do orzeczenia rozwodu. Jeżeli separacja jest wynikiem porzucenia rodziny przez małżonka, będzie to miało znaczenie przy orzekaniu o winie gdy dojdzie do sprawy o rozwód.
Czym jest rozwód?
Najprościej powiedzieć, że rozwód to raczej bilet w jedną stronę. Jest to ostateczne rozwiązanie małżeństwa, które dokonuje się na skutek wydania przez sąd wyroku rozwodowego. Raz prawomocnie orzeczony rozwód powoduje, że małżonek wraca do stanu wolnego. Sąd może orzec rozwód bez orzekania o winie, z orzeczeniem o wyłącznej winie małżonka lub z winy obojga małżonków. Dodatkowo w postępowaniu rozwodowym sąd może ustalić takie kwestie jak alimenty na dziecko, kontakty z dzieckiem, władza rodzicielska czy korzystanie ze wspólnego mieszkania.
Czym się różni rozwód od separacji?
Wyjaśniając różnicę między należy na początku zobaczyć jak wygląda powrót do małżeństwa po separacji a po rozwodzie. W przypadku rozwodu nie ma możliwości „zniesienia”, czy „cofnięcia” rozwodu. Tymczasem separacja, pozwala się w pewnym miejscu zatrzymać, a następnie wrócić do stanu poprzedniego. Zatrzymać, czyli zachować – w pewnym, w zasadzie drobnym zakresie – więź powstałą na skutek zawarcia małżeństwa.
Rozwód otwiera drogę do zawarcia nowego związku małżeńskiego, co nie jest możliwe w przypadku separacji.
Kolejna kwestia to nazwisko po rozwodzie, a po separacji. Po orzeczeniu separacji – w przeciwieństwie do rozwodu – nie jest możliwy powrót do poprzedniego nazwiska w uproszczonym postępowaniu administracyjnym (tj. do nazwiska noszonego przed ślubem).
W pewnych wyjątkowych okolicznościach, na małżonkach ciąży obowiązek wzajemnej pomocy w separacji. Nadal winni sobie udzielać wzajemnie pomocy, o ile wymagają tego względy słuszności. Obowiązek pomocy może polegać na wsparciu finansowym, ale też na faktycznej pomocy (np. zrobienie zakupów dla chorego małżonka), czy wsparciu psychicznym.
Tymczasem małżonkowie po rozwodzie są zobowiązani wobec siebie jedynie do uiszczania świadczeń alimentacyjnych, do których zostali zobowiązani przez sąd w wyroku. Po rozwodzie nie trzeba wspierać drugiego małżonka psychicznie. Obowiązek alimentacyjny po rozwodzie, a po separacji zakłada tożsame rozwiązania prawne.
Ostatnim elementem, który odróżnia separację od rozwodu są warunki, jakie należy spełnić, aby uzyskać żądane orzeczenie. Rozwód jest orzekany w przypadku zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami (rozumianego jako ustanie wspólnoty fizycznej, duchowej i gospodarczej). Dla orzeczenia separacji wystarczy, że rozpad współżycia jest całkowity. Sąd nie będzie zobowiązany do ustalenia, czy istniejący pomiędzy małżonkami stan jest trwały, czy jedynie czasowy.
Kiedy zdecydować się na rozwód?
Rozwód jest orzekany jeżeli nastąpił trwały i zupełny rozpad pożycia małżeńskiego. Co oznacza, że wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że powrót małżeństwa do normalnego pożycia już nie nastąpi, a więź fizyczna, gospodarcza i duchowa nie zostanie przywrócona. Jeżeli nie widzimy szans na ratowanie związku małżeńskiego, można zdecydować się na rozwód.
W prawie nie znajdziesz również sztywnych wytycznych jak długo musicie funkcjonować osobno, by można było mówić o trwałości rozpadu małżeństwa. Sąd te kwestie każdorazowo ocenia w toku postępowania.
Kiedy zdecydować się na separację?
Separacja pozwala Ci kupić trochę czasu na znalezienie odpowiedzi na pytanie „co dalej z nami”, co nie znaczy, że pozwoli utrzymać status quo we wszystkich aspektach. Skutki separacji w wielu kontekstach są takie same jak w przypadku rozwodu.
Jeżeli nie jesteś gotowy z różnych względów na rozwód, można zdecydować się na separację. Co ważne, nie ma określonego czasu, ile taka separacja ma trwać. Prawo sprzyja utrzymaniu małżeństwa, jeśli istnieje szansa na jego reanimację.
W sytuacji kiedy jeden z małżonków wnosi o orzeczenie separacji, natomiast drugi żąda rozwodu, zaś sąd stwierdzi istnienie warunków do udzielenia rozwodu (całkowity i trwały rozkład pożycia) to orzeczony zostanie rozwód, a nie separacja. I taki scenariusz jest bardzo powszechny, gdy jedna ze stron wnosi pozew o separację. Nie oznacza to, że tak jest zawsze.
Kiedy zdecydować się na rozwód, a kiedy na separację?
Wiele osób staje przed pytaniem – rozwód czy separacja? Odpowiedź na to pytanie zależy tak naprawdę od samego małżonka. Warto jednak mieć na uwadze, że zarówno rozwód, jak i separacja (formalna) wymagają przeprowadzenia postępowania sądowego.
Podobnie jak przy rozwodzie, tak i przy separacji, sąd w wyroku może stwierdzić, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa. Może uznać, że winę ponosi jeden z małżonków lub oboje małżonkowie. Trzeba również zauważyć jeszcze jedną rzecz: separacja może być orzeczona na wspólny wniosek, albo na żądanie jednego z małżonków.
W wypadku gdy separacja orzekana jest na wspólny wniosek stron, sąd nigdy nie będzie orzekał o tym, czy i kto ponosi winę za rozkład pożycia. W sprawach o rozwód jest inaczej: nawet jeśli strony zgodnie żądają rozwodu, to dodatkowo muszą również zgodnie żądać zaniechania rozstrzygania w wyroku o winie.
Uwaga: jeśli którykolwiek z małżonków domaga się, aby sąd orzekał o winie należy uznać, że nie ma zgodnego wniosku małżonków o separację.
Obecnie separacja nie jest szczególnie popularna. Być może Polacy nie lubią półśrodków. A może mała popularność separacji wynika z tego, że wiążą się z nią podobne niedogodności formalne, co z rozwodem, więc wiele osób woli pozostawać nadal w separacji faktycznej niż angażować siebie i małżonka w postępowanie.
Zarówno rozwód jak i separacja to sprawy wielowątkowe, które często wymagają wsparcia prawnego. Adwokat rozwód Wrocław od lat świadczy pomoc w zakresie prawa rodzinnego.
