Separacja a alimenty. Separacja sądowa w swoich skutkach prawnych jest bardzo zbliżona do rozwodu. Dlatego jej ustanowienie to nie tylko stwierdzenie, że małżonkowie nie będą żyć już razem. Ale także szereg konsekwencji, dotyczących bezpośrednio Twojego portfela. Jedną z nich są alimenty.
Jeżeli posiadacie małoletnie dzieci, to separacja zawsze będzie wiązała się z ustanowieniem obowiązku alimentacyjnego na ich rzecz. Podobnie, jak w przypadku rozwiązania małżeństwa przez rozwód, sąd nie może wówczas nie orzekać w przedmiocie alimentów.
Jeżeli sąd w wyroku separacyjnym uzna Cię za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Może się zdarzyć, że zostaniesz zobowiązany do płacenia alimentów na swojego małżonka.
Jak widzisz, alimenty oraz separacja mają ze sobą sporo wspólnego.
Separacja a alimenty na małoletnie dzieci małżonków
Najpierw zajmijmy się alimentami na dzieci, bo sąd orzeka o nich zawsze, jeżeli tylko jesteście rodzicami.
Sąd orzekając separację ma obowiązek zamieścić w wyroku między innymi rozstrzygnięcie odnośnie wysokości. W jakiej każdy z małżonków zobowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka.
Z praktycznego punktu widzenia ustalenie wysokości obowiązku alimentacyjnego jest konieczne – rodzice nie będą prowadzić już wspólnego gospodarstwa domowego, najpewniej dziecko zamieszka tylko z jednym z nich, a drugi rodzic będzie uczestniczył w wychowaniu dziecka w mniejszym zakresie. Ustalenie alimentów ma zapobiec sytuacji, w której drugi rodzic nie będzie się poczuwał do partycypacji w kosztach utrzymania dziecka.
Rodzic, który nie będzie zamieszkiwał z dzieckiem na stałe zostanie (do momentu zniesienia separacji albo orzeczenia rozwodu) zobowiązany do świadczenia alimentów na dziecko w odpowiedniej wysokości, uzależnionej od usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dziecka.
Przeczytaj: Wzór pozwu o ustalenie alimentów
Wysokość alimentów w przypadku orzeczenia separacji
Wysokość alimentów w postępowaniu o separację rządzi się takimi samymi prawami, jak w przypadku rozwodu.
W pierwszej kolejności sąd zobowiązany jest do ustalenia jakie są koszty utrzymania dziecka i jego potrzeby. Zazwyczaj możemy do nich zaliczyć koszty utrzymania mieszkania (w przeliczeniu na jedną osobę). Koszty wyżywienia, ubrania, dojazdów do szkoły, koszty ponoszone w związku z zajęciami dodatkowymi, rozrywką itp. Tutaj faktury i zaświadczenia będą cenniejszym źródłem dowodowym niż zeznania świadków.
Usprawiedliwione potrzeby dzieci, to tylko jedna ze zmiennych, które sąd będzie musiał brać pod uwagę. Druga dotyczy możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców zobowiązanych do alimentów. To właśnie te możliwości wyznaczają górną granicę wysokości obowiązku alimentacyjnego. Alimenty nie powinny być wyższe niż te, z których zobowiązany przy dołożeniu starań jest w stanie się wywiązywać. Znaczenie mają zatem nie tylko jego dochody, ale to ile mógłby realnie zarabiać przy maksymalnym wykorzystaniu swoich możliwości.
Kolejna, ważna zasada, jaką kieruje się sąd ustalając obowiązek alimentacyjny, to zasada równej stopy życiowej. Mówi ona o tym, że dzieci mają prawo żyć na poziomie zbliżonym do poziomu życia rodziców. Jeżeli rodzica na to stać, to alimenty świadczone przez niego na rzecz dziecka, mogą być wyższe niż potrzeby jego syna lub córki.
Warto pamiętać, że oboje rodzice w separacji obowiązani są do zaspokajania potrzeb dziecka. Osobiste starania rodzica dla wychowania dziecka również zaliczane są na poczet jego obowiązku alimentacyjnego. Dlatego sąd określając wysokość alimentów powinien brać pod uwagę w jakim stopniu każde z rodziców przyczynia się do wychowania dziecka.
Należy także wspomnieć, iż przypadku separacji faktycznej (tj. takiej, która formalnie nie została orzeczona przez sąd) na małżonku, który się wyprowadził, nadal ciąży obowiązek dostarczania środków utrzymania swoim dzieciom.
Separacja rodziców a tryb postępowania sądowego
Posiadanie dzieci nieco komplikuje orzekanie w przedmiocie separacji.
Aby zainicjować sprawę o separację, należy wnieść pozew albo złożyć wniosek do sądu okręgowego właściwego dla Waszego miejsca zamieszkania. Co odróżnia pozew od wniosku? Pozew składa tylko jedna ze stron, podczas gdy wniosek o separację musi być złożony zgodnie przez obie strony.
Ma to znaczenie dla przebiegu postępowania. Separacja na zgodny wniosek toczy się w trybie nieprocesowym. Orzeka ją jeden sędzia, zazwyczaj też postępowanie dowodowe w tym przypadku jest proste. Sąd w postanowieniu ustanawiającym separację nie wskazuje winnego rozpadu małżeństwa.
Jeżeli macie dzieci, postępowanie o separację będzie zawsze toczyło się w trybie procesowym. Skład sądu będzie trzyosobowy, a postępowanie dowodowe będzie zmierzało do wykazania nie tylko czy nastąpił w małżeństwie rozpad pożycia. Ale także będzie dotyczyć władzy rodzicielskiej, alimentów na dzieci, kontaktów i być może jeszcze innych kwestii.
Alimenty a separacja – jak ułatwić orzekanie
Nie ulega wątpliwości, że obowiązek alimentacyjny wobec małoletnich dzieci musi być przedmiotem orzekania sądu. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, żebyście sami porozumieli się w tym zakresie, tak by sprawa sądowa była tylko formalnością.
Obowiązek alimentacyjny, podobnie jak kontakty i władza rodzicielska mogą być przedmiotem ugody, albo choćby ustnych ustaleń poczynionych przed rozprawą. W czasie separacji jeszcze nie raz przyjdzie Wam podejmować decyzje dotyczące dzieci. Więc być może przedsądowe negocjacje będą dobrym preludium do takiej współpracy.
Separację, podobnie jak rozwód można orzec na pierwszej rozprawie, o ile sprawę dobrze przygotuje się do orzekania (np. alimenty będą uzgodnione), a strony stawią się na posiedzenie sądu (pamiętaj, że Twoje niestawiennictwo może skutkować tym, że sąd wyda wyrok zaoczny).
Separacja – z orzekaniem o winie, czy bez orzekania o winie
Sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia małżeńskiego w przypadku orzeczenia separacji na podstawie zgodnego żądania stron. Brak orzekania o winie powoduje takie skutki, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy rozkładu pożycia małżeńskiego.
Te informacje są dla Ciebie ważne, dlatego że dla obowiązku alimentacyjnego wobec małżonka znaczenie ma orzeczenie o winie za rozpad pożycia. Pod tym względem orzeczenie rozwodu ma takie same skutki, jak orzeczenie separacji.
Obowiązek alimentacyjny wobec małżonka
Roszczenie alimentacyjne może przysługiwać stronom w zależności od okoliczności. Aby sąd w ogóle rozstrzygał w kwestii alimentów, musi tego zażądać małżonek.
Jeżeli żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, obowiązek alimentacyjny powstanie tylko wówczas, gdy małżonek żądający alimentów od drugiej strony znajdzie się w stanie niedostatku (nie ma środków na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb).
Inaczej jest, gdy tylko jeden z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia (na razie tylko za zupełny, ale jeszcze nie trwały rozkład pożycia). Wówczas małżonek niewinny może żądać alimentów od małżonka winnego rozkładu pożycia jeżeli orzeczenie separacji pociągnęło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.
Przykład: Sąd orzekł separację z wyłącznej winy męża. Do tej pory żonę było stać na kosmetyczkę. Orzeczona separacja pogorszyła sytuację finansową żony w stosunku do tej, jaka istniała przed separacją. Obecnie nie może sobie pozwolić na taki wydatek, wobec tego sąd może zasądzić alimenty na jej rzecz.
Warto pamiętać, że orzeczona separacja nie zwalnia małżonków ze wszystkich obowiązków, a jej skutki prawne nie są identyczne jak w przypadku rozwodu. Małżonkowie pozostający w separacji zobowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli tego wymagają względy słuszności.
Czym różni się orzeczenie separacji od orzeczenia rozwodu w zakresie alimentów?
Jeśli chodzi o alimenty na dzieci rozwód od separacji nie różni się niczym.
W zakresie alimentów na małżonka znaczenie ma natomiast tryb postępowania. Jeżeli separacji zażądacie zgodnie, sąd w ogóle nie będzie zajmował się kwestią winy w rozpadzie pożycia małżeńskiego. Co za tym idzie, nie będziesz mógł zażądać alimentów na siebie tylko dlatego, że Twój poziom życia się pogorszył w stosunku do tego sprzed separacji . Małżonek niewinny będzie mógł natomiast żądać alimentów od drugiego niewinnego małżonka, gdy popadnie w niedostatek.
Może Cię również zainteresować artykuł: Separacja a dzieci oraz Separacja nieformalna
