Zdarza się, że pojęcia unieważnienie małżeństwa i rozwód są ze sobą mylnie utożsamiane. Są to jednak zupełnie inne instytucje. Dzisiaj o tym, jakie są różnice między unieważnieniem a rozwodem i ich skutkach.
Czym różni się rozwód od unieważnienia małżeństwa?
Unieważnienie małżeństwa a rozwód to zupełnie inne pojęcia, wywołujące inne skutki. W przypadku rozwodu związek małżeński został poprawnie zawarty, a następnie rozwiązany. Małżonkowie po orzeczeniu rozwodu są rozwodnikami. W przypadku unieważnienia małżeństwa, małżeństwo traktujemy tak, jakby nigdy nie zostało zawarte. A zatem czy unieważnienie małżeństwa jest równoważne rozwodowi? Nie! Różnice w skutkach dla stron w przypadku unieważnienia i rozwodu są odmienne, o czym poniżej.
Z jakich powodów można unieważnić małżeństwo?
Jakie są przesłanki unieważnienia małżeństwa? Wśród najczęściej występujących przesłanek do unieważnienia małżeństwa występują:
- choroba psychiczna małżonka – istniejąca w dacie zawarcia małżeństwa, a nie późniejsze popadnięcie w taką chorobę. Przy czym nie każda choroba psychiczna uzasadnia unieważnienie małżeństwa, a jedynie taka, która zagraża małżeństwu lub zdrowiu przyszłego potomstwa.
- ubezwłasnowolnienie małżonka – nie można żądać unieważnienia małżeństwa w momencie, gdy ubezwłasnowolnienie zostało uchylone.
- błąd wieku – aby związek małżeński był ważny, mężczyzna musi ukończyć 18 lat, zaś kobieta 16 lat (wymaga jednak wówczas zgody sądu na zawarcie małżeństwa).
- bigamia – zgodnie z polskim prawem nie jest możliwe zawarcia związku małżeńskiego, jeżeli pozostajemy jeszcze we wcześniejszym małżeństwie.
- pokrewieństwo – nie jest możliwe zawarcie małżeństwa z krewnych w linii prostej, rodzeństwem bądź powinowatym w linii prostej, chyba że otrzymano zgodę sądu na zawarcie małżeństwa między powinowatymi.
- wady oświadczenia woli – np. brak świadomości, groźba, błąd.
Jakie są podstawowe przesłanki unieważnienia małżeństwa?
Przesłanki, które przemawiają za unieważnieniem małżeństwa, zostały wskazane powyżej. Bliżej należy przyjrzeć się przesłance wad oświadczenia woli.
Małżeństwo może być unieważnione, jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone:
- przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli;
- pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony;
- pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.
Co istotne, nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą – a w każdym wypadku po upływie lat trzech od zawarcia małżeństwa.
Czy w przypadku unieważnienia małżeństwa jest określona wina, którejś ze stron?
Przy stwierdzeniu nieważności małżeństwa sąd stwierdza, który z małżonków zawarł małżeństwo w złej wierze. Zła wiara zachodzi wówczas gdy małżonek wiedział, że zachodzą przesłanki do jego unieważnienia. To, co istotne, to że dopóki sąd nie orzeknie unieważnienia małżeństwa, to pozostaje ono ważne w świetle prawa.
Jak przebiega procedura unieważnienia małżeństwa w porównaniu z procesem rozwodowym?
W jaki sposób różni się procedura unieważnienia od procesu rozwodowego? Postępowanie rozwodowe skupia się na kwestii zupełnego i trwałego rozpadu małżeństwa. Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe w tym zakresie, w przypadku małoletnich dzieci orzeka o alimentach czy kontaktach, może także orzec o winie. Natomiast procedura unieważnienia małżeństwa, chociaż także dokonywana przed sądem skupia się na innych aspektach. W przypadku postępowania o unieważnienie małżeństwa sąd bada czy małżeństwo zostało zawarte w sposób prawidłowy, czy też w chwili zawarcia małżeństwa istniały przesłanki, które uniemożliwiały jego formalne zawarcie.
Jakie są konsekwencje prawne unieważnienia małżeństwa dla stron?
Konsekwencje prawne unieważnienia małżeństwa są daleko idące. Przede wszystkim między małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej. Małżonkowie w przypadku śmierci nie będą po sobie dziedziczyć. Małżonkowie wracają do stanu cywilnego, który posiadali przed zawarciem małżeństwa. Przy czym także nazwiska małżonków ulegają zmianie. Każdy z małżonków powraca do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa (unieważnienie małżeństwa nie ma wpływu na nazwiska dzieci urodzonych podczas trwania związku małżeńskiego). Osobiste prawa i obowiązki małżeńskie traktować należy tak, jakby nigdy nie powstały. Jednocześnie wskutek unieważnienia małżeństwa także stosunek powinowactwa należy traktować, jakby nigdy nie zaistniał pomiędzy małżonkiem i krewnymi małżonka.
Jednocześnie w odniesieniu do małoletnich dzieci unieważnienia małżeństwa wywiera skutki analogiczne jak w przypadku rozwodu, przede wszystkim w zakresie pochodzenia dziecka jak i ponoszenia kosztów jego utrzymania.
Czy unieważnienie małżeństwa jest trudniejsze do uzyskania niż rozwód?
Sprawa o unieważnienie małżeństwa i rozwód to zupełnie inne sprawy. Z pewnością spraw o unieważnienie małżeństwa jest zdecydowanie mniej aniżeli rozwodów. To jednak czy stopień trudności sprawy o unieważnienie małżeństwa jest większy, zależy od konkretnych okoliczności danej sprawy. Czy to rozwód bez orzekania o winie, z orzekaniem o winie czy unieważnienie małżeństwa często wymaga pomocy prawnej.
To które sytuacje zazwyczaj prowadzą do unieważnienia małżeństwa, a które do rozwodu wymaga wcześniejszej analizy prawnej. Adwokat rozwód Warszawa od wielu lat zajmuje się sprawami związanymi z rozwodami, w tym unieważnieniem małżeństwa.
