Intercyza jest umową, która zyskuje na popularności, gdyż coraz więcej osób decyduje się na ustanowienie rozdzielności majątkowej w małżeństwie, dzięki której przedmioty nabyte w trakcie trwania małżeństwa należą do majątku osobistego każdego ze współmałżonków. Daje ona małżonkom znaczną niezależność finansową, a w razie rozwodu nie wymaga przeprowadzenia podziału majątku.
Co to jest intercyza?
Klienci mojej Kancelarii rozwodowej, często zadają pytania: co to jest intercyza małżeńska?
Intercyza, czyli umowa majątkowa małżeńska jest instytucją regulowaną przez przepisy prawa rodzinnego. Jej celem jest wyłączenie lub modyfikacja ustawowej wspólności majątkowej, powstającej pomiędzy małżonkami z mocy samego prawa, z chwilą kiedy dochodzi do skutku akt małżeństwa.
Ustawowa wspólność małżeńska
Na jej mocy, z nielicznymi wyjątkami, przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, stają się przedmiotem wspólności, zaś majątek jest zarządzany przez nich łącznie.
Obejmuje to nawet środki zgromadzone w trakcie trwania małżeństwa na koncie pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków oraz rachunku otwartego.
Z kolei wszelkie przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa lub w trakcie jego trwania w drodze darowizny lub spadku stanowią majątki osobiste każdego z małżonków, zarządzanego odrębnie, w związku z czym drugi małżonek nie posiada do nich żadnych praw.
Czemu służy intercyza?
Po co intercyza? Umożliwia ona stronom swobodne kształtowanie panujących pomiędzy nimi stosunków majątkowych i dostosowanie ich do potrzeb życiowych osób zawierających związek małżeński.
Co bardzo ważne, jej zawarcie jest możliwe nie tylko po ślubie, ale także zanim przyszli współmałżonkowie wstąpią w związek małżeński (tzw. intercyza przedmałżeńska).
Jak ustanowić intercyzę?
Umowa intercyzy musi mieć formę aktu notarialnego. Zawarta w innej postaci, np. stwierdzona jedynie pismem, jest nieważna z mocy samego prawa, w związku z czym nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Aby więc podpisać intercyzę, musisz najpierw udać się do notariusza, oczywiście wraz ze swoim współmałżonkiem, jako drugą stroną przyszłej umowy.
Pamiętaj, że żadna ze stron takiego kontraktu, nie może być ubezwłasnowolniona i musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Ponieważ przedmiotem intercyzy jest odpowiednie ukształtowanie ustroju majątkowego pomiędzy przyszłymi współmałżonkami, jeżeli z jakichś powodów do ślubu nie dojdzie, taki dokument staje się nieważny. Umowa taka staje się skuteczna dopiero z chwilą wstąpienia w związek małżeński.
Musisz pamiętać, że wszelkie zmiany oraz uzupełnienia intercyzy muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego, inaczej będą pozbawione jakiejkolwiek ważności.
Po podpisaniu intercyzy, można ją w każdym czasie zmienić lub rozwiązać, oczywiście jedynie w formie notarialnej. Jeżeli strony nie zaznaczyły w umowie inaczej, rozwiązanie intercyzy w czasie trwania małżeństwa, skutkuje powstaniem wspólności ustawowej pomiędzy małżonkami.
Czy intercyza może mieć moc wsteczną w ustanowieniu rozdzielności majątkowej?
Umowa intercyzy absolutnie nie może mieć mocy wstecznej – sytuacja taka jest przez obowiązujące prawo wykluczona. Nie może więc być sposobem na ucieczkę przed długami zaciągniętymi po ślubie, gdyż pomimo jej sporządzenia i ustanowienia rozdzielności majątkowej, zasadą jest wspólna odpowiedzialność małżonków z tytułu zobowiązań powstałych przed datą jej podpisania.
Jakie są rodzaje intercyzy?
Jakie są rodzaje intercyzy? Wyróżnić możemy cztery rodzaje intercyzy:
- wyłączająca wspólność majątkową pomiędzy małżonkami, a więc intercyza ustanawiająca rozdzielność majątkową albo też rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków,
- rozszerzająca ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej,
- ograniczająca ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej,
- przywracająca wspólność ustawową małżeńską.
Oprócz tego istnieje przymusowa rozdzielność majątkowa, ustanawiana przez sąd, jednakże z punktu widzenia prawnego nie jest to intercyza.
Czy intercyza to rozdzielność majątkowa? Odpowiadam: oczywiście tak, ale nie w każdym przypadku, może ona bowiem nawet rozszerzyć wspólność majątkową, a więc prowadzić do zupełnie przeciwnego skutku.
Intercyza wprowadzająca pełną rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami
Intercyza, jako umowa wprowadzająca rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami, powoduje że każdy z nich zachowuje w swoim odrębnym posiadaniu zarówno majątek nabyty przed jej zawarciem, jak i ten który został nabyty później. Wyłącza ona wspólność majątkową, w miejsce której powstaje rozdzielność majątkowa, zaś każdy z małżonków sprawuje samodzielny zarząd swoimi aktywami.
Wraz z zawarciem intercyzy tego rodzaju, przestaje powstawać majątek wspólny o charakterze dorobkowym, zaś każdy z małżonków zostaje wyposażony w prawo do samodzielnego dysponowania składnikami swojego majątku, co obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe.
W przypadku rozwodu, z punktu widzenia majątkowego, pomiędzy małżonkami nic się nie zmienia, ponieważ już wcześniej nastąpiło ustanowienie rozdzielności majątkowej, w związku z czym nie ma potrzeby przeprowadzenia podziału majątku.
Intercyza a wspólność ustawowa i umowna
Musisz wiedzieć, że intercyza tego rodzaju może dotyczyć zarówno wyłączenia istnienia pomiędzy małżonkami ustroju wspólności ustawowej, jak i umownej, kiedy to nowa intercyza, wchodzi w miejsce tej, która została zawarta uprzednio.
W takim wypadku, umowa wprowadzająca rozdzielność majątkową, może zostać zawarta dopiero po dokonaniu formalnego podziału dotychczasowego majątku wspólnego, ponieważ odrębna własność każdego z małżonków dotyczy nie tylko majątku nabytego po zawarciu takiej umowy, ale także tego, który został wspólnie wypracowany przed zawarciem kontraktu. Oczywiście ma to zastosowanie także do istniejącego majątku osobistego.
Intercyza ustanawiająca pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków
Zawarcie intercyzy mającej ustanowić rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami z wyrównaniem dorobków ma dokładnie takie same skutki prawne, jakie powstają wskutek ustanowienia pełnego ustroju rozdzielności majątkowej. Stan taki trwa do czasu, gdy umowa taka wiąże jej strony.
Dopóki trwa rozdzielność majątkowa, nie ma majątku wspólnego, a każdy z małżonków posiada prawo do swojego majątku osobistego. Z chwilą jednak, gdy następuje ustanie ustroju rozdzielności majątkowej, poprzez rozwód, małżonek znajdujący się w gorszej sytuacji majątkowej, może wystąpić o wyrównanie dorobku.
Co należy rozumieć pod pojęciem dorobku?
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku, który nastąpił od zawarcia intercyzy do jej ustania.
Jaki jest cel wyrównania dorobku?
Celem wyrównania dorobku jest ochrona interesów tego małżonka, który znajduje się się w gorszej sytuacji finansowej. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy w ustroju rozdzielności majątkowej, jeden ze współmałżonków z powodu np. sprawowania opieki nad małoletnimi dziećmi, bądź niespodziewanej, ciężkiej choroby, nie mógł powiększać swojego majątku osobistego.
Czego nie wlicza się do dorobku?
Jeżeli umowa intercyzy nie stanowi inaczej, do dorobku nie wlicza się zaliczanych do majątku osobistego przedmiotów nabytych przed zawarciem umowy majątkowej i odziedziczonych przez małżonka, przekazanych mu w drodze darowizny lub zapisu, praw niezbywalnych, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawa odkupu, prawa pierwokupu, prawo dożywocia, służebności osobiste), przedmiotów uzyskanych z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków. Zasada ta rozciąga się także na prawa autorskie oraz prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, jak również nabyte w zamian za wszystkie te prawa majątkowe.
Co się dolicza do dorobku?
Do dorobku dolicza się darowizny dokonane przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz ich wspólnych zstępnych oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób, usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka, nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka dokonanych z majątku drugiego z nich.
Jak się oblicza dorobek?
Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.
W jaki sposób następuje wyrównanie dorobków?
Gdy ustaje rozdzielność majątkowa, wówczas małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż ten, który należy do drugiego z nich i stanowi jego majątek osobisty, może żądać wyrównania dorobków. Dokonuje się to przez zapłatę w odpowiedniej wysokości lub przeniesienie prawa. Dzięki temu, wraz z wyrównaniem dorobków, następuje usunięcie dysproporcji pomiędzy majątkami małżonków.
Małżonek, na którym ciąży obowiązek wyrównania dorobków, może zgłosić drugiemu żądanie jego ograniczenia jedynie z ważnych powodów. W razie braku porozumienia między stronami co do sposobu lub wysokości wyrównania, w sprawie rozstrzyga sąd.
Czy roszczenie o wyrównanie dorobków podlega dziedziczeniu?
Powinieneś wiedzieć, że roszczenie o wyrównanie dorobków podlega dziedziczeniu. W związku z tym, w razie śmierci jednego ze współmałżonków, do wyrównania dochodzi pomiędzy jego spadkobiercami a małżonkiem pozostałym przy życiu.
Z kolei spadkobiercy takiego małżonka są również uprawnieni do wystąpienia z żądaniem zmniejszenia zakresu swojego obowiązku, jednakże jest to dopuszczalne tylko i wyłącznie wtedy, gdy spadkodawca wytoczył uprzednio powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
Intercyza rozszerzająca ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej
Intercyza, która powoduje, że ustawowa wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami zostaje rozszerzona, ma ten skutek prawny, że majątek osobisty jednego z małżonków, który został nabyty jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego, wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Majątek osobisty drugiego małżonka również staje się częścią majątku wspólnego. W razie rozwodu, kiedy przestaje istnieć wspólność ustawowa i powstaje ustrój rozdzielności majątkowej, konieczny jest podział majątku wspólnego.
Wyłączenia z majątku wspólnego
Musisz wiedzieć, że nie wszystkie składniki majątku osobistego każdego małżonka mogą zostać włączone do wspólnoty majątkowej i stanowić majątek wspólny. Zawarciu umowy majątkowej nie może towarzyszyć rozszerzenie zakresu majątku wspólnego na:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny,
- prawa majątkowe, wynikające ze wspólności łącznej, podlegającej odrębnym przepisom,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
- niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Istnieje domniemanie, że przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków również nie zostały włączone do majątku wspólnego małżonków.
Intercyza powodująca ograniczenie wspólności majątkowej małżeńskiej
Intercyza jako umowa mająca na celu ograniczyć wspólność ustawową w zakresie majątku, powoduje wyłączenie pewnych, określonych w niej składników majątkowych z majątku, który obejmuje wspólność majątkowa. Z tego powodu, umowa ograniczająca wspólność majątkową musi precyzyjnie wskazywać jakie prawa lub przedmioty są nią objęte i mają pozostać majątkiem osobistym małżonków, nie będąc objęte przez majątek wspólny. W razie rozwodu konieczny będzie podział majątku.
Intercyza przywracająca wspólność ustawową małżeńską
Na podstawie takiej umowy, następuje ustanie pomiędzy małżonkami powstałej uprzednio rozdzielności majątkowej, wskutek czego majątki odrębne małżonków zostają znowu objęte wspólnością. W razie rozwodu, znowu będzie musiało dojść do podziału majątku.
Intercyza a dziedziczenie
Czasami klient zadaje pytanie: czy intercyza po mojej śmierci działa?
Na takie pytanie trzeba odpowiedzieć, że zawarcie umowy majątkowej z małżonkiem w żaden sposób nie wpływa na dziedziczenie ustawowe każdego z małżonków. W przypadku śmierci jednego z nich, do ustalenia praw do spadku stosuje się ogólne regulacje prawa spadkowego, a intercyza nie stanowi przeszkody, aby dana osoba dziedziczyła wszelkie przedmioty majątkowe po swoim zmarłym współmałżonku.
Intercyza a długi
Wiele osób zadaje sobie pytanie: czy intercyza, w przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej, chroni przed długami małżonka?
W przypadku rozdzielności majątkowej, chroni ona przed długami małżonka, ale tylko wtedy, gdy strony intercyzy zdołały zawrzeć umowę jeszcze przed powstaniem takich zobowiązań, a wierzyciele małżonka zostali uprzednio powiadomieni o fakcie jej zawarcia.
Jakie są koszty intercyzy?
Klienci zastanawiają się także, ile kosztuje rozdzielność majątkowa u notariusza oraz ile kosztuje akt notarialny intercyzy?
Zgodnie z przepisami o taksie notarialnej, za sporządzenie aktu notarialnego potwierdzającego zawartą umowę majątkową małżeńską, jeśli jej stronami są narzeczeni, notariusz pobierze 400 zł netto. Do tego należy doliczyć trzeba 23% VAT oraz podatek od czynności cywilnoprawnych, co łącznie daje ponad 550 zł.
Ile kosztuje intercyza w trakcie małżeństwa?
Zawarcie intercyzy podczas trwania małżeństwa niesie za sobą większe koszty, gdyż opłata notarialna jest wyliczana na podstawie łącznej wartości majątku, którego dotyczy akt notarialny.
Ile kosztuje cofnięcie intercyzy?
Rozwiązanie intercyzy pociąga za sobą dokładnie taki sam koszt, jak jej ustanowienie.
Czy warto zawrzeć intercyzę?
Wszystko zależy od potrzeb stron takiej umowy. Z całą pewnością daje ona współmałżonkom dużą autonomię finansową oraz chroni przed odpowiedzialnością za długi małżonka powstałe po jej ustanowieniu. Często z tego rozwiązania korzystają osoby prowadzące działalność gospodarczą, ponieważ wierzyciele będą mogli zaspokoić się jedynie z majątku tego małżonka, który ją wykonuje.
W ostatecznym rozrachunku, to Ty sam musisz ocenić, czy intercyza jest dla Ciebie rozwiązaniem korzystnym, czy też nie.
Przeczytaj: Poradnik przed rozwodem
