Najczęściej gdy mówimy o zakończeniu małżeństwa, myślimy o rozwodzie. Rozwód jednak prowadzi do rozwiązania małżeństwa w dacie uprawomocnienia się wyroku. Nie każdy wie, że małżeństwo cywilne może zostać również unieważnione – traktowane jest wtedy jak nigdy niezawarte. Sprawy tego rodzaju nie należą jednak do prostych i przyjemnych. Warto więc skorzystać przy sprawie o unieważnienie małżeństwa ze wsparcia doświadczonego profesjonalisty z zakresu spraw rodzinnych, jakim jest adwokat rozwód Wrocław.
Czym innym jest unieważnienie małżeństwa cywilnego, a czym innym stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. W niniejszym artykule postaram się pokrótce nakreślić podstawowe różnice obydwu instytucji. Wyjaśnię m.in. czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego w prawie kanonicznym oraz jak dostać unieważnienie małżeństwa w prawie cywilnym.
Co to znaczy unieważnienie małżeństwa?
Unieważnienie małżeństwa prowadzi do stwierdzenia, że ze ściśle określonych przyczyn, dane małżeństwo traktowane jest jak nigdy niezawarte. Pociąga to za sobą liczne konsekwencje. Osoby, względem których unieważniono małżeństwo m.in. wracają do pierwotnych nazwisk i stanów cywilnych, ustaje pomiędzy nimi stosunek powinowactwa, ustają ich prawa i obowiązki wynikające z małżeństwa.
Kiedy małżeństwo można unieważnić?
Małżeństwo można unieważnić jeżeli występuje w sprawie któraś z przesłanek unieważnienia małżeństwa wskazana w KRO. Do przesłanek unieważnienia małżeństwa zaliczamy:
- wystąpienie tzw. przeszkód małżeńskich tj. m.in. nieodpowiedni wiek, ubezwłasnowolnienie, bigamia, choroba psychiczna;
- wystąpienie wad oświadczeń woli np. brak świadomości, błąd co do tożsamości drugiej osoby, złożenie oświadczenia pod wpływem groźby;
- błędy pełnomocnictwa, jeżeli związek małżeński został zawarty przez pełnomocnika.
Warto jednak pamiętać, że zgodnie z przepisami KRO nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą — a w każdym wypadku po upływie lat trzech od zawarcia małżeństwa.
Jak przebiega proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa?
Sprawy o unieważnienie małżeństwa rozstrzygają sądy cywilne. Do sądu należy wnieść stosowny pozew, który podlega opłacie 200,00 zł. W treści pozwu należy dokładnie określić, dlaczego małżeństwo powinno zostać unieważnione oraz podać argumenty i dowody za takimi twierdzeniami. Postępowanie o unieważnienie małżeństwa ma charakter sporny, toteż drugi z małżonków ma pełne prawo do zajęcia stanowiska w sprawie i np. kwestionowania twierdzeń pozwu. Ostatecznie o unieważnieniu małżeństwa rozstrzyga sąd wydając wyrok.
Czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego w prawie kanonicznym?
Wiele osób zastanawia się, w jaki sposób wziąć rozwód kościelny. W tym miejscu śpieszę z wyjaśnieniami – rozwód możliwy jest jedynie w zakresie ślubu cywilnego. W przypadku małżeństwa kościelnego może dojść wyłącznie do stwierdzenia jego nieważności. Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego to natomiast coś zgoła innego rozwód bez orzekania o winie, czy z orzeczeniem winy.
Nieważność małżeństwa kościelnego prowadzi do uznania, że sakrament małżeństwa nigdy nie został ważnie zawarty.
W odróżnieniu od rozwodu, czy stwierdzenia nieważności małżeństwa cywilnego, procedura stwierdzenia nieważności małżeństwa przez Kościół prowadzona jest nie przez sądy cywilne, ale tzw. sądy kościelne. Podstawą orzekania w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego są natomiast przepisy prawa kanonicznego.
Kiedy można unieważnić ślub kościelny?
Jak złożyć wniosek o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego? Co należy wykazać, żeby wydana została decyzja o stwierdzeniu nieważności małżeństwa przez sąd kościelny? Śpieszę z wyjaśnieniami, bo choć sprawa nie jest bardzo skomplikowana, to jednak w istotny sposób odbiega od procedury cywilnej.
Na wstępie raz jeszcze wyjaśniam, że terminy nieważność małżeństwa kościelnego, czy rozwód kościelny nie są właściwe, w prawie kanonicznym występuje natomiast pojęcie stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Żeby doprowadzić do takiego stwierdzenia, wykazać należy, że małżeństwo w ogóle nie istniało, gdyż nie zostało ważnie zawarte.
Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego powiązane jest z wystąpieniem w konkretnej sprawie stosownych przesłanek, którymi są:
- niezdolność konsensualna;
- brak formy kanonicznej;
- przyczyny zrywające;
- wady zgody małżeńskiej.
Jedną z kluczowych przyczyn stwierdzenia nieważności małżeństwa w prawie kanonicznym jest tzw. niezdolność konsensualna. Pod pojęciem tym rozumiemy niezdolność do ważnego wyrażenia zgody małżeńskiej, w sposób wymagany przez prawo kanoniczne. W praktyce więc niezdolność konsensualna wystąpić może przede wszystkim w wypadku wystąpienia różnego rodzaju chorób psychicznych i upośledzenia umysłowego.
Kolejną podstawą do stwierdzenia nieważności małżeństwa jest brak formy kanonicznej. Sytuacja tak wystąpić może w przypadku gdy ceremonia ślubu przebiegała niezgodnie z zasadami prawa kanonicznego – np. sakrament został udzielony przez osobę niemającą do tego uprawnień. Innym powodem, dla którego możemy stwierdzić nieważność małżeństwa kościelnego są tzw. przyczyny zrywające. Wyszczególnione są one w przepisach prawa kanonicznego, a należą do nich m.in. zbyt młody wiek (poniżej 16 lat dla mężczyzn, poniżej 14 lat dla kobiet), niemoc płciowa (uprzednia i trwała impotencja), pokrewieństwo w linii prostej, a w linii bocznej do czwartego stopnia pokrewieństwa, powinowactwo w linii prostej.
Wreszcie ostatnią przesłanką są tzw. wady zgody małżeńskiej. W tym wypadku mówimy o sytuacji, w której zgoda na zawarcie związku małżeńskiego obarczona była defektami np. wyrażona została pod wpływem strachu, błędu co do osoby (jej prawdziwej tożsamości), z którą bierze się ślub, czy brak wiedzy kanonicznej o małżeństwie.
Jak widać, przyczyn stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego jest wiele. Każdorazowo należy pamiętać, że spraw tych nie rozstrzygają sądy cywilne. Postępowania takie musimy prowadzić przed specjalnie powołanymi do tego sądami kościelnymi.
