Postawione w tytule artykułu pytanie stwarza wiele wątpliwości co do tego czy prawo rodzinne dotyczy tylko i wyłącznie rozwodów, czy może dotyczy też innych aspektów życia codziennego. Niniejszy artykuł będzie miał na celu nieco szersze wyjaśnienie tematu.
Czym różni się prawo rodzinne od prawa cywilnego?
Należy przede wszystkim podkreślić, że prawo rodzinne jest jedną z gałęzi prawa cywilnego. Niemniej prawo rodzinne zawiera przepisy, które dotyczą tylko relacji małżonków oraz krewnych. Natomiast prawo cywilne reguluje kwestie między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
Co reguluje prawo rodzinne?
Odpowiadając na pytanie, jakie sprawy obejmuje prawo rodzinne, należy wskazać, że zakres prawa rodzinnego w Polsce jest bardzo szeroki. Prawo rodzinne reguluje takie kwestie jak między innymi separację, rozwód bez orzekania o winie, rozwód z orzeczeniem o winie, adopcję, alimenty, władzę rodzicielską, rozdzielność majątkową i wiele innych, które są ściśle związane z małżeństwem, opieką nad dziećmi czy też kwestiami majątkowymi małżonków. Podstawy prawa rodzinnego zostały ujęte w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Jakie kwestie są rozpatrywane przez sądy rodzinne?
Prawo rodzinne przewiduje możliwość rozwiązania pewnych sytuacji w sposób polubowny. Na przykład ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonkowie mogą dokonać nie tylko w sądzie, ale i u notariusza. Niemniej w większości przypadków, które reguluje prawo rodzinne, konieczne jest złożenie odpowiedniego pisma – pozwu lub wniosku w sądzie celem rozpoczęcia sprawy. Warto sprawdzić wcześniej, czy sprawa powinna być rozpoznawana przez sąd okręgowy, czy rejonowy. Na przykład sprawy o rozwód będą rozpoznawane przed sądem okręgowym, natomiast sprawy o rozstrzygnięciu o istotnych sprawach dziecka będą rozpoznawane przez sąd rejonowy.
Ponadto sądy rodzinne rozpatrują między innymi takie kwestie jak:
- obowiązki alimentacyjne w prawie rodzinnym,
- ustalenie ojcostwa,
- orzeczenie separacji,
- ustalenie alimentów dla dziecka,
- ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem,
- ustanowienie rozdzielności majątkowej,
- ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej,
- adopcję dziecka.
Jakie są podstawowe zasady prawa rodzinnego?
Podstawowymi zasadami polskiego prawa rodzinnego są:
- zasada trwałości małżeństwa,
- zasada równouprawnienia kobiety i mężczyzny,
- zasada monogamii,
- zasada ochrony dobra założonej rodziny,
- zasada ochrony dobra dziecka.
Przepisy prawa rodzinnego dotyczące dzieci
W ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest wiele przepisów, które dotyczą bezpośrednio dzieci. Zostały one umieszczone w rozdziałach: „pochodzenie dziecka”, „stosunki między rodzicami a dziećmi”, a także w Działach:
- przysposobienie – zawierający uregulowania prawne dotyczące adopcji,
- obowiązek alimentacyjny – regulujący obowiązek płacenia alimentów przez rodziców na rzecz dzieci,
- opieka nad małoletnim – regulujący jak wygląda opieka nad dziećmi w prawie rodzinnym.
Jak prawo rodzinne chroni prawa dzieci?
Prawo rodzinne zawiera szereg regulacji, które na pierwszym miejscu stawiają dobro dziecka i tym samym chronią jego prawa. Dobro dziecka zakłada, że dziecko wychowuje się w rodzinie:
- najlepiej naturalnej, która stanowi zasadniczo optymalne środowisko jego rozwoju,
- tworząc warunki pozwalające zaspokoić rozsądnie pojmowane jego potrzeby,
- najpełniej rozwijać jego talenty i zdolność samodzielnego,
- twórczego działania, kształtują charakter dziecka w oparciu o właściwą aksjologię
- tak, aby mogło ono w przyszłości tworzyć własną wspólnotę małżeńską i rodzinną oraz inne wspólnoty pośrednie pozwalające rozwijać się życiu społecznemu.
Odnosząc się do ochrony praw dziecka, na szczególną uwagę zasługują poniżej wskazane przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
- art. 87 stanowiący, że rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się,
- art. 961 stanowiący, że osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę i pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych,
- art. 109 § 1 stanowiący, że jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia,
- art. 111 § 1 stanowiący, że jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej.
Przedmiotowe przepisy tworzą niejako gwarancję dla dziecka do wychowywania bez przemocy i we wzajemnym szacunku. W przypadku zaś występujących nieprawidłowości sąd może podjąć działanie, które będą miały na celu zabezpieczenie podstawowych praw dziecka.
Sprawy rozwodowe i prawo rodzinne
Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje także od strony formalnej kwestie związane ze sprawami rozwodowymi. W art. 56 i następnych Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zostały wskazane sytuacje kiedy rozwód może być orzeczony, jakie elementy są zawierane w wyroku stwierdzającym rozwód oraz czy w każdym przypadku sąd orzeka, który z małżonków swoim postępowaniem doprowadził do rozpadu małżeństwa.
Mediacja rodzinna i jej rola
Mediacja rodzinna odgrywa znaczącą rolę w sprawach, które reguluje prawo rodzinne. Mediacja umożliwia zazwyczaj silnie skonfliktowanym uczestnikom, aby każdy z nich przedstawił kwestie sporne i swój punkt widzenia na zaistniały problem. Całość odbywa się pod okiem niezależnego i bezstronnego mediatora, który czuwa nad przebiegiem mediacji. Oczywiście procedura mediacyjna nie zastępuje procesu sądowego, ale umożliwia stronom wypracowanie wspólnego stanowiska.
Adwokat rozwód Wrocław posiada odpowiednie doświadczenie pozwalające uzyskać najkorzystniejsze dla strony rozwiązanie nawet w bardzo złożonych sprawach rozwodowych, alimentacyjnych czy w zakresie kontaktów z małoletnimi dziećmi.
