Jak podzielić majątek wspólny małżonków – od czego zacząć?
Trudno odpowiedzieć na to pytanie w kilku słowach. Od kliku lat piszę na ten temat bloga i cały czas przychodzą mi do głowy nowe rzeczy, o których warto napisać. Co więcej, co jakiś czas w mojej praktyce zawodowego prawnika pojawiają się pytania i kwestie, z którymi nigdy wcześniej się nie spotkałem.
Poniżej przygotowałem kilka podstawowych informacji, które pozwolą Ci uzyskać wiedzę od czego zacząć podział majątku. Zaproponowałem też lekturę innych moich artykułów, które dotyczą już bardziej szczegółowych zagadnień.
Jak podzielić majątek – zaczynamy!
1. Z chwilą zawarcia małżeństwa z mocy prawa pomiędzy Wami powstaje wspólność majątkowa. Odtąd przedmioty, które nabędziecie, będą stanowiły Waszą wspólną własność. Żeby w ogóle móc podzielić majątek wspólny małżonków musisz wyjść z ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Najczęściej następuje to na skutek uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, ale są też inne sposoby np. ustanowienie rozdzielności majątkowej w drodze aktu notarialnego, albo w wyniku wytoczenia przed sądem stosownego powództwa.
Jak się domyślasz, ustanowienie rozdzielności majątkowej w drodze umowy u notariusza wymaga, by strony podjęły taką decyzję zgodnie. Z kolei proces sądowy dotyczący rozdzielności majątkowej jest efektem inicjatywy jednego z małżonków. Niestety nie można rozdzielności i podziału majątku załatwić w jednym postępowaniu sądowym, są to dwa odrębne procesy toczące się w innych trybach.
Więcej: Ustanie majątkowej wspólności małżeńskiej
2. W pewnych sytuacjach możesz domagać się zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną. Takie postanowienie może wydać tylko sąd, w dodatku dopiero gdy wykażesz, że zaistniały ważne powody dla takiego rozstrzygnięcia. Ważny powód to np. zamieszkiwanie osobno każdego z małżonków, brak wpływu na decyzje majątkowe męża/żony, uzależnienie generujące wydatki itp.
Dlaczego data ustanowienia rozdzielności majątkowej jest taka istotna? Dlatego, że skład i stan majątku wspólnego ustala się na dzień, w którym wspólność majątkowa ustała. Poza tym jeśli po tej dacie jedno z Was spłaci wspólny kredyt, będzie mogło domagać się od drugiego małżonka zwrotu połowy spłaconego długu.
Więcej: Zniesienie wspólności małżeńskiej z datą wsteczną
3. Podziału majątku wspólnego możesz dokonać przed rozwodem, w trakcie sprawy o rozwód, w czasie trwania rozwodu, albo w osobnej sprawie oraz po rozwodzie. Najczęściej jednak strony decydują się dokonać podziału majątku dopiero po ustaniu związku małżeńskiego.
Więcej:
- Podział majątku przed rozwodem
- Podział majątku w trakcie rozwodu
- Podział majątku w czasie rozwodu
- Podział majątku po rozwodzie
4. Podziału majątku możesz dokonać w sądzie lub w ramach zawartej z drugą stroną ugody. A teraz moja dobra rada: w sytuacji gdy decydujesz się na ugodowy podział majątku w trakcie trwania małżeństwa, które wkrótce ma zostać rozwiązane przez sąd, spróbuj równocześnie negocjować warunki rozwodu i podziału. Da Ci to większe pole manewru i być może pozwoli na zawarcie kompleksowego porozumienia.
Więcej: Umowny podział majątku
5. Jeśli chcesz podzielić majątek w sądzie i nie robisz tego w ramach sprawy rozwodowej, musisz złożyć odpowiedni wniosek o podział majątku do sądu rejonowego i właściwie go opłacić. Opłata od wniosku jest stała, niezależnie od tego co wchodzi w skład majątku i wynosi 1000 zł. Jeśli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, opłata wynosi 300 zł.
Więcej:
6. Podział majątku wspólnego może nastąpić przez:
- podział w naturze (np. wyodrębnienie dwóch lokali w budynku, podział pieniędzy)
- przyznanie rzeczy jednemu z małżonków na wyłączną własność wraz z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka (np. mieszkanie zostaje przy jednym z małżonków, który musi spłacić drugiego),
- egzekucyjną sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży (naprawdę nie warto tego robić)
Należy pamiętać, że pierwszeństwo ma podział w naturze, dopiero w dalszej kolejności przyznanie rzeczy na własność jednego z małżonków. Egzekucyjna sprzedaż to już zupełna ostateczność. Jeśli żadnego z Was nie stać na spłatę drugiej strony, lepszym pomysłem jest zawieszenie postępowania i próba sprzedaży nieruchomości na wolnym rynku.
Więcej:
- Wartość majątku wspólnego – z jakiej daty
- Wartość mieszkania obciążonego hipoteką
- Podział udziałów w spółce z o.o.
- Spółka cywilna a podział majątku
- Co może się stać ze wspólnymi pieniędzmi po rozwodzie?
- Sposoby podziału majątku – sprzedaż licytacyjna przez komornika
7. Co do zasady uznaje się, że udziały w majątku wspólnym są równe, ale na Twój wniosek (albo na wniosek Twojego przeciwnika) sąd może ustalić inną ich wartość np. 70% – 30%
Jest to wyjątek od reguły. Sądy orzekają nierówne udziały stron w wyjątkowej sytuacji np. w przypadku gdy zostało udowodnione, że jedno z małżonków trwoniło majątek. To, że jedno z Was przez cały czas trwania wspólności miało znacznie wyższe dochody, samo w sobie nie uzasadnia orzeczenia nierównych udziałów w toku sprawy o podział majątku po rozwodzie. W grę muszą wchodzić jeszcze jakieś inne, nadzwyczajne okoliczności.
Więcej: Nierówny podział majątku małżonków
8. W sprawie o podział majątku możesz domagać się odszkodowania za sprzeniewierzenie lub roztrwonienie majątku wspólnego przez małżonka oraz dokonać odpowiedniego rozliczenia nakładów i wydatków, a także długów spłaconych przez sprawą.
Więcej:
- Rozliczenie długów
- Sprzeniewierzenie wspólnego majątku
- Nakłady i wydatki
- Spłaty i dopłaty przy podziale majątku
9. Zwykle najważniejszym składnikiem majątku wspólnego jest dom lub mieszkanie. Przy podziale majątku możesz napotkać na kilka istotnych problemów w tym zakresie. Pamiętaj, że nawet jeśli nieruchomości należą do majątku osobistego drugiej strony, bo zostały nabyte przed ślubem, to w dalszym ciągu przysługują Ci roszczenia o zwrot zainwestowanych w te przedmioty pieniędzy. Sprawa sądowa o podział to czas i miejsce, by dokonać tego typu rozliczeń. Po prawomocnym zakończeniu postępowania będzie już za późno.
Więcej:
- Dom po rozwodzie
- Wspólny dom na działce jednego z małżonków
- Podział majątku, a surogacja w prawie rodzinnym
- Jak rozliczyć mieszkanie kupione za środki pochodzące z majątku osobistego
10. Pamiętasz przysięgę małżeńską? A przysięgałeś „póki kredyt was nie rozłączy”?
Więcej:
11. Jeśli nie jesteś zadowolony z decyzji sądu w przedmiocie podziału majątku wspólnego, możesz się od niej odwołać
Więcej: Apelacja w sprawie o podział majątku
